भारतीय कृषी क्षेत्रात आज एक महत्त्वपूर्ण पायरी गाठली गेली आहे. देशभरात आता १०,००० पेक्षा अधिक शेतकरी उत्पादक संघटना (FPOs) स्थापन झाल्या आहेत. केंद्रीय कृषी मंत्री शिवराज सिंह चौहान यांनी सांगितल्यानुसार, या संघटनांमुळे शेतकऱ्यांना संघटितपणे शेती करण्याची संधी मिळत असून उत्पादनापासून विक्रीपर्यंत मोठे आर्थिक लाभ होत आहेत.

आजपर्यंत सुमारे ५२ लाख शेतकरी या उपक्रमाचा थेट लाभ घेत आहेत, आणि २०२५ पर्यंत हा आकडा २ कोटी शेतकऱ्यांपर्यंत नेण्याचा सरकारचा संकल्प आहे. विशेष म्हणजे अनेक FPOs 'करोडपती' बनले आहेत आणि काहींची वार्षिक उलाढाल १०० कोटी रुपयांपेक्षा जास्त आहे. हे शेतकरी संघटनांच्या वाढत्या सामर्थ्याचे उत्तम उदाहरण आहे.

या उपक्रमाची मुख्य वैशिष्ट्ये:

• सामूहिक शेतीमुळे उत्पादन आणि नफा दोन्ही वाढ

• पिकांची विविधता आणि आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर

• नवीन ‘Seed Act’ अंतर्गत गुणवत्तापूर्ण बी-बियाण्यांची उपलब्धता

• महिलांसाठी विशेष प्रोत्साहन, ५०% वाटा महिलांसाठी राखीव

• ग्रामीण उद्योजकता वाढीस लागली, रोजगार निर्मिती

देशातील २४ राज्यांतील आणि १४० जिल्ह्यांमधील शेतकरी, FPO प्रतिनिधी आणि व्यवसायिक यांचा सक्रिय सहभाग यामुळे हा उपक्रम केवळ कृषी विकासच नव्हे तर ग्रामीण आर्थिक सामर्थ्याचे प्रतीक ठरला आहे.

FPO मध्ये सहभागी होण्याचे प्रमुख फायदे:

✅ लहान शेतकऱ्यांना एकत्रित बाजारपेठ उपलब्ध
✅ उत्पादनाचा योग्य भाव मिळण्याची संधी
✅ आधुनिक तंत्रज्ञान, प्रशिक्षण आणि मार्गदर्शन
✅ महिला शेतकऱ्यांना सक्षम बनवण्याकडे विशेष लक्ष
✅ ग्रामीण उद्योजकता आणि आर्थिक सुरक्षिततेला चालना

FPOs म्हणजे आता ग्रामीण भारतातील नवीन आर्थिक शक्ती केंद्र असून भारतीय शेतीचा भविष्यकाळ अधिक मजबूत आणि टिकाऊ बनवण्याचा हा महत्त्वपूर्ण टप्पा आहे