अननस लागवड तंत्रज्ञान हमखास नफा करून देणारे पिक

राणी अननस हे जगातील सर्वात गोड अननस असल्याचे म्हटले जाते. फळाला सुगंधी गोड चव असते आणि इतर अननस प्रकारांच्या तुलनेत ते तुलनेने लहान असते. त्याचे वजन फक्त 450 ग्रॅम ते 950 ग्रॅम आहे. राणी अननसला 2015 मध्ये GI टॅग मिळाला होता. हे त्रिपुराचे राज्य फळ म्हणूनही घोषित करण्यात आले आहे.

त्रिपुरा हे देशातील सर्वात मोठे अननस उत्पादक राज्यांपैकी एक आहे. अननस हे आसामसह भारतातील ईशान्येकडील राज्यांमध्ये उगवले जाणारे प्रमुख फळ आहे. या भागातील लोकांमध्ये अननस खूप लोकप्रिय आहे. अननस आणि त्याचा रस वर्षभर मिळतो, त्यामुळे इथले लोक हवे तेव्हा अननस खाऊ शकतात. गुहा आणि राणी उत्पादकांमध्ये सर्वात लोकप्रिय प्रकार आहेत.

आसाममध्ये राणी अननसाचे उत्पादन मोठ्या प्रमाणावर घेतले जाते. कार्बी आंगलाँग, एनसी हिल्स आणि कचार हे राज्यातील प्रमुख अननस उत्पादक जिल्हे आहेत. भारतातील ईशान्येकडील राज्ये देशातील एकूण अननस उत्पादनापैकी 40 टक्क्यांहून अधिक उत्पादन करतात आणि सुमारे 90-95 टक्के सेंद्रिय पद्धतीने पिकवले जातात.

अननस शेतीसाठी सुधारित वाण

भारतात अननसाच्या अनेक जाती आहेत. यापैकी जायंट क्यू, क्वीन, रेड स्पॅनिश, मॉरिशस हे प्रमुख जाती आहेत. अननसाची राणी प्रकार ही फार लवकर परिपक्व होणारी विविधता आहे. जायंट क्यूस जातीची लागवड उशीरा पीक म्हणून केली जाते. लाल स्पॅनिश या जातीमध्ये रोगांचा प्रादुर्भाव कमी असतो. या जातीचा वापर ताजे फळ म्हणून केला जातो. मॉरिशस ही एक विदेशी विविधता आहे.

अननस लागवडीसाठी उपयुक्त माती : 

योग्य निचरा असलेल्या आणि किंचित आम्लयुक्त जमिनीत अननस चांगले वाढते.तर यासाठी पाऊस 100 ते 150 सेंटीमीटर पाऊस लागतो. 

मातीचा पीएच मुल्य हे 6 पेक्षा जास्त आसले पाहिजे. व अननसाठी फक्त अंकुरित मातीची निवड करावी. दलदली युक्त व पाणी साचलेला जमिनीत अननसाची लागवड करू नये.

अननस वनस्पती लागवड पद्धत (अननस शेती)

अननसाची लागवड बहुतांश भागात डिसेंबर-मार्च दरम्यान केली जाते पण परिस्थितीनुसार त्यात बदल करता येतो. अतिवृष्टी दरम्यान प्रत्यारोपण करू नका. शेत तयार केल्यानंतर शेतात 90 सें.मी. अंतरावर 15 ते 30 सें.मी. खोल खंदक करा. अननसाचा शोषक, स्लिप किंवा वरचा भाग लावणीसाठी वापरला जातो. लागवड करण्यापूर्वी, 0.2% डायथेन एम 45 च्या द्रावणाने उपचार करा. रोप ते रोप अंतर 25 सेमी, ओळ ते ओळ अंतर 60 सेमी. अंतर दरम्यान ठेवा.

अननस लागवडीचा वेळ 

1. अननस लागवडीसाठी पावसाळा हा सर्वात योग्य ऋतू आहे. 
2. एप्रिल ते ऑक्टोबर या कालावधीत अननसाची लागवड केल्यास चांगली वाढ होते.
3. सिंचनाच्या सुविधा पुरेशी असल्यास जानेवारी ते मार्च आणि मे ते ऑगस्ट दरम्यान ही लागवड करता येते.

अननसाची काळजी कशी घ्यावी 

अननसाच्या झाडांमधील तण वर्षातून तीन ते चार वेळा स्वच्छ करावे. हाताने स्वच्छ करण्याऐवजी रासायनिक खते टाकूनही ते स्वच्छ करता येते. पहिल्या वर्षी मोठ्या प्रमाणात तण साफ करण्यासाठी डुरोनचा वापर केला जाऊ शकतो. काहीवेळा, दीर्घ कोरडे हंगाम असल्यास, उन्हाच्या उष्णतेमुळे फळे खराब होऊ नयेत म्हणून अननसाच्या बागेला दररोज पाणी देणे आवश्यक आहे. सूर्यप्रकाश टाळण्यासाठी तात्पुरत्या सावलीची व्यवस्था करावी. पिकलेल्या फळांना सूर्याच्या उष्णतेपासून आणि विविध हल्ल्यांपासून वाचवण्यासाठी त्यांची पाने झाकून ठेवता येतात.

रोग आणि कीटक नियंत्रण 

अननसाच्या लागवडीत अनेक प्रकारचे रोग होऊ शकतात. यामध्ये माती जळणारे रोग गंभीर असू शकतात. हा रोग जमिनीवर तसेच फळांवर परिणाम करू शकतो. याशिवाय गुलाबी रोग, मुळांचे रोग, कीटक चर, फुटी इत्यादी फळे नष्ट करण्यात मोठी भूमिका बजावतात. हे टाळण्यासाठी 20 किलो कीटकनाशक पाण्यात विरघळवून प्रति हेक्टर जमिनीवर फवारावे.

अननस पिकासाठी उपयुक्त खते

प्रत्येक रोपाला 12 ग्रॅम नत्र, सहा ग्रॅम स्फुरद, 12 ग्रॅम पालाश या प्रमाणात दोन ते तीन हप्त्यांत खते द्यावीत. पहिला हप्ता लागवडीनंतर तीन महिन्यांनी द्यावा व शेवटचा हप्ता एक वर्षाच्या आत द्यावा. 

हिवाळ्यात आठ ते दहा दिवसांनी व उन्हाळ्यात सहा दिवसांनी जमिनीच्या मगदुरानुसार पाणीपुरवठा करावा. पावसाळ्यात चरात पाणी साठणार नाही याची काळजी घ्यावी. पिकाला अधूनमधून भर द्यावी. 

खतांचा हप्ता दिल्यानंतर लगेच भर देणे गरजेचे आहे. चरामध्ये वाळलेल्या गवताचे आच्छादन करावे. एप्रिल-मे महिन्यात फळे काढणीस येतात. अननसाचे खोडवा पीक घेता येते. मुख्य पीक तयार होण्यासाठी 20 ते 24 महिन्यांचा कालावधी लागतो, तर खोडवा पीक तयार होण्यासाठी 12 महिन्यांचा कालावधी लागतो. 

खोडव्याचे उत्पादन मुख्य पिकाच्या निम्मे येते. फळांच्या काढणीनंतर एक जोमदार फुटवा ठेवून बाकीचे फुटवे व मूळ झाड काढून टाकावे. खोडवा पिकास शिफारशीप्रमाणे खते द्यावीत. फळे पूर्ण तयार झाल्यावर, फळाच्या खालचे एक व दोन ओळींतील डोळे पिवळे झाल्यानंतर फळे दांड्यासह कापून काढावीत. फळाला इजा करू नये.

अननस कापणी

फळ परिपक्व झाल्यानंतर काढणीसाठी तयार होते. हे लक्षात ठेवा की जास्त पिकलेली फळे उर्वरित फळांसोबत ठेवू नका, कारण जास्त पिकल्यानंतर ही फळे सडून उरलेली फळेही खराब होऊ शकतात.

अननसाच्या लागवडीतील खर्च आणि कमाई (सेंद्रिय अननस लागवड)

खर्च आणि कमाई एक हेक्टर शेतात 16 ते 17 हजार रोपे लावता येतात, ज्यातून 3 ते 4 टन अननसाचे उत्पादन होते. एका फळाचे वजन सुमारे 2 किलो असते, ज्याची किंमत बाजारात 150-200 रुपयांना सहज मिळते. प्रक्रिया उद्योगांमध्येही याला मोठी मागणी आहे. अननसाचा रस, कॅन केलेला काप इत्यादींमध्ये वापर केला जातो.

अननस विकायचे कसे?

अननस किंवा आपल्या शेतीतील कोणतेही पिक कोठे विकायचे, मालाला चांगला भाव मिळेल कि नाही याची चिंता असेल, तर चिंता करणं सोडून द्या. कारण आता आपल्या हक्काची कृषिक्रांती आहे ना. आपण krushikranti.com वर आपल्या मालाची जाहीरात देऊ शकता, जाहिरात दिल्यानंतर लगेच आपल्याला खरीद दारांचे फोन यायला सुरुवात होईल आणि आपला माल चांगल्या भावात विकला जाईल.