अतिवृष्टी पॅकेजमधील ₹17,500 मदत सर्व शेतकऱ्यांना मिळणार का? खरी माहिती समजून घ्या

खरीप 2025 हंगामात झालेल्या अतिवृष्टीमुळे राज्यातील लाखो शेतकऱ्यांचे मोठ्या प्रमाणावर नुकसान झाले. या पार्श्वभूमीवर राज्य सरकारने ₹31 हजार कोटींचे अतिवृष्टी मदत पॅकेज जाहीर केले. या पॅकेजमध्ये प्रति हेक्टर ₹17,500 पीकविमा मदत देण्याची घोषणा झाल्यानंतर शेतकऱ्यांमध्ये दिलासा निर्माण झाला.
मात्र प्रत्यक्षात ही रक्कम सर्व शेतकऱ्यांना सरसकट मिळणार नाही, हे आता स्पष्ट होत आहे.

सरकारने नेमके काय जाहीर केले?

राज्य सरकारच्या जाहीर पॅकेजनुसार—

• खरीप 2025 मधील अतिवृष्टीमुळे नुकसान झालेल्या शेतकऱ्यांसाठी

• पीकविमा योजनेअंतर्गत प्रति हेक्टर सुमारे ₹17,500 मदतीचे संकेत

• एकूण पॅकेज आकार: ₹31,000 कोटी

या घोषणेमुळे अनेक शेतकऱ्यांनी ही रक्कम निश्चित मिळेल, अशी अपेक्षा धरली होती.

प्रत्यक्ष नुकसानभरपाई कशी ठरते?

पीकविमा योजनेतील नुकसानभरपाई ही शेतकरी वैयक्तिक नुकसानावर नाही, तर महसूल मंडळनिहाय पीक कापणी प्रयोगांवर (Crop Cutting Experiment – CCE) आधारित असते.

प्रक्रिया अशी असते—

• प्रत्येक महसूल मंडळात ठरावीक ठिकाणी पीक कापणी प्रयोग घेतले जातात

• त्या प्रयोगांतून त्या मंडळाचे सरासरी उत्पादन ठरते

• ही सरासरी मागील 5 वर्षांच्या सरासरी उत्पादनाशी (उंबरठा उत्पादन) तुलना केली जाते

• त्यातील घट टक्केवारीनुसार विमा भरपाई निश्चित केली जाते

टक्केवारीनुसार विमा भरपाईचे नियम

पीकविमा भरपाई ही उत्पादनातील घट किती आहे यावर ठरते—

•  जर चालू वर्षीचे उत्पादन उंबरठा उत्पादनापेक्षा 10% कमी असेल
  → विमा संरक्षित रकमेच्या फक्त 10% भरपाई मिळते

•  जर उत्पादनात 50% घट असेल
  → विमा रकमेच्या 50% इतकी भरपाई

•  जर उत्पादन जवळपास शून्य (पूर्ण नुकसान) आढळले
  → पूर्ण विमा संरक्षित रक्कम मिळू शकते

उदा.
 सोयाबीनसाठी विमा संरक्षित रक्कम ₹56,000 प्रति हेक्टर पर्यंत असू शकते.

मग सर्वांना ₹17,500 मिळणार नाही का?

याच ठिकाणी खरी बाब समोर येते 

• ₹17,500 प्रति हेक्टर पूर्ण रक्कम मिळण्यासाठी

  • त्या महसूल मंडळात उत्पादन अतिशय कमी किंवा जवळपास शून्य असणे आवश्यक

• प्रत्येक महसूल मंडळात नुकसानाची तीव्रता वेगवेगळी असल्याने

  • सर्व शेतकऱ्यांना समान रक्कम मिळणे शक्य नाही

स्वतः सरकारी अधिकाऱ्यांनीही मान्य केले आहे की
 सर्व शेतकऱ्यांना सरसकट ₹17,500 मिळेल, अशी हमी देता येत नाही.

शेतकऱ्यांनी काय लक्षात ठेवावे?

• पीकविमा मदत ही सरासरी उत्पादनावर आधारित असते

• वैयक्तिक शेतात जास्त नुकसान झाले असले तरी

  • जर मंडळाची सरासरी जास्त असेल, तर भरपाई कमी मिळू शकते

• अंतिम भरपाई रक्कम

  • पीक कापणी प्रयोग

  • विमा संरक्षित रक्कम

  • उत्पादनातील टक्केवारी घट
    यावर अवलंबून असेल

निष्कर्ष

अतिवृष्टी पॅकेजमधील ₹17,500 प्रति हेक्टर मदत ही कमाल मर्यादा आहे, हमी रक्कम नाही.
खरी नुकसानभरपाई महसूल मंडळनिहाय पीक कापणी प्रयोगांच्या निकालावर ठरणार असल्याने शेतकऱ्यांना मिळणारी रक्कम वेगवेगळी असणार आहे.

शेतकऱ्यांनी अफवांवर विश्वास न ठेवता
 अधिकृत पीकविमा निकष आणि मंडळनिहाय निकालांकडे लक्ष देणे आवश्यक आहे.

 हे पण वाचा

• पीकविमा कापणी प्रयोग म्हणजे काय?

• सोयाबीन पीकविमाची संरक्षित रक्कम कशी ठरते

• अतिवृष्टी मदत आणि पीकविमा यात फरक काय?

• पीकविमा दावा स्टेटस कसा तपासायचा