कमी पाण्यात जास्त उत्पादन देणाऱ्या ५ उत्तम शेवगा (मोरिंगा) जाती – शेतकऱ्यांसाठी मार्गदर्शक

महाराष्ट्रातील अनेक शेतकरी कमी खर्च, कमी पाणी आणि दीर्घकालीन स्थिर उत्पन्न देणाऱ्या पिकांचा शोध घेत असतात. अशा परिस्थितीत शेवगा (Moringa / Drumstick) हे अत्यंत फायदेशीर बागायती पीक मानले जाते. भंडारा कृषी विज्ञान केंद्राच्या तज्ज्ञांनी शेतकऱ्यांसाठी ५ सुधारित शेवगा वाण सुचवले आहेत, जे अधिक उत्पादनक्षम, जलसंकट-अनुकूल आणि बाजारमूल्य देणारे आहेत.

चला जाणून घेऊया हे ५ सर्वोत्तम वाण आणि त्यांचे फायदे—

 1) जाफना (देशी शेवगा)

• पारंपरिक देशी जात
• एका देठावर एकच शेंग
• शेंगांची लांबी – 20–30 से.मी.
• फुलोरा – फेब्रुवारी
• तोडणी – मार्च ते मे
• उत्पादन – 150–200 शेंगा/वर्ष

 स्थानिक बाजारात चांगली मागणी, चवदार आणि कमी खर्चात टिकणारे झाड.

 2) रोहित-1 – निर्यातक्षम उच्च उत्पादन देणारी जात

• फक्त 6 महिन्यांत शेंगा सुरू
• शेंगा – 45–55 से.मी., सरळ, गडद हिरव्या
• इतर जातींपेक्षा 30% अधिक उत्पादन
• आयुष्य – 7–8 वर्षे
• प्रति झाड 15–20 किलो शेंगा/वर्ष
• 80% शेंगा निर्यातयोग्य दर्जाच्या

 व्यावसायिक वाण शोधणाऱ्या शेतकऱ्यांसाठी सर्वोत्तम.

 3) भाग्या (KDM-01)

• कर्नाटक बागलकोट विद्यापीठाने विकसित
• बारमाही उत्पादन देणारी जात
• फळधारणा – 4–5 महिन्यांत
• प्रति झाड 200–250 शेंगा
• चव उत्कृष्ट

 नियमित उत्पन्न देणारा वाण — हातात वर्षभर रोख!

 4) कोकण रुचिरा

• कोकण कृषी विद्यापीठाची विकसित जात
• उंची – 5–6 मीटर, 15–17 फांद्या
• शेंग – 1.5–2 फूट, त्रिकोणी
• ओलीताखाली उत्कृष्ट उत्पादन
• पूर्ण वाढलेल्या झाडावर 35–40 शेंगा

 कोकण आणि दमट हवामानात उत्तम परफॉर्मन्स.

 5) PKM-1 (TNAU)

• तामिळनाडूचे प्रसिद्ध संशोधन केंद्र निर्मित
• शेंगा – 2–2.5 फूट, पोपटी रंग, भरपूर गर
• निर्यात गुणवत्तेच्या शेंगा
• 6 महिन्यांत उत्पादन
• वर्षातून दोनदा उत्पादन (महाराष्ट्र हवामानात)

 निर्यातप्रधान, उच्च नफा देणारी जात.

 कमी पाणी + कमीत कमी देखभाल = जास्त नफा

या सर्व जातींची वैशिष्ट्ये:

• कमी पाण्यात वाढ
• दुष्काळग्रस्त/अर्धशुष्क भागासाठी योग्य
• बहुवर्षायू – 7 ते 10 वर्षे उत्पन्न
• कमी खर्चात बाग तयार होते
• बाजारात मोरिंगा शेंगा व पावडरला प्रचंड मागणी