मराठवाड्यातील तीन प्रमुख कापूस उत्पादक जिल्ह्यांमध्ये (छत्रपती संभाजीनगर, जालना व बीड) सप्टेंबर महिन्यात झालेल्या अतिवृष्टीने शेतकऱ्यांची पुन्हा एकदा चांगलीच वाट लावली आहे. एकूण ६ लाख ४६ हजार ३३७ हेक्टरवरील कपाशी पिकाचे मोठे नुकसान झाल्याचा अहवाल कृषी, महसूल व पंचायत विभागाच्या संयुक्त तपासणीतून समोर आला आहे.

या तिन्ही जिल्ह्यांमध्ये यंदा सरासरीपेक्षा कमी म्हणजेच ७८ टक्केच कपाशी लागवड झाली होती. त्यावर नैसर्गिक आपत्तीचा आणखी घाला पडल्याने अपेक्षित कापूस उत्पादन मिळण्याची शक्यता संपुष्टात आली आहे.

📍 जिल्हानिहाय कपाशी नुकसानीचे तपशील (हेक्टरमध्ये)

🟩 छत्रपती संभाजीनगर जिल्हा — एकूण नुकसान : २,६०,४१९ हेक्टर

• छत्रपती संभाजीनगर : २८,५४३

• फुलंब्री : १६,७५२

• वैजापूर : ३१,६९१

• गंगापूर : ४४,२९१

• खुलताबाद : ८,४४३

• सिल्लोड : २३,८८३

• कन्नड : २९,५४१

• सोयगाव : २३,१७५

🟨 जालना जिल्हा — एकूण नुकसान : १,८४,०९४ हेक्टर

• जालना : २६,१३४

• बदनापूर : १३,५७२

• भोकरदन : १७,७८७

• जाफराबाद : २५

• परतूर : २१,२५०

• मंठा : १६,४२५

• अंबड : ४७,०५२

• घनसावंगी : ४१,८४९

🟥 बीड जिल्हा — एकूण नुकसान : २,०१,८२४ हेक्टर

• बीड : ४३,७७१

• गेवराई : ७६,०२८

• शिरूर कासार : २५,४३६

• वडवणी : १५,१२१

• धारूर : १५,४९७

• माजलगाव : १२,०८७

• परळी : ४,२२०

• अंबाजोगाई : १,९६४

• केज : १,६९५

• पाटोदा : १,१६५

• आष्टी : ४,८४०

🌧️ नुकसानीचे स्वरूप

सप्टेंबरमधील अखंड पावसामुळे कपाशी पिके पाण्याखाली गेली. अनेक भागात झाडांवरील बोंडे फुटली असून, शेतकरी व मजुरांना केवळ एक ते दोन वेचणीच करणे शक्य झाले आहे. फुटलेला व ओला कापूस वाळवून विकण्याची वेळ शेतकऱ्यांवर आली आहे. काही भागांत अजूनही मध्यम सरी सुरू असल्याने कापसाचा दर्जा घसरत आहे.

🌾 ऑगस्ट महिन्यातील पूर्वीचे नुकसान

ऑगस्ट महिन्यातही बीड जिल्ह्यातील बीड, गेवराई, माजलगाव व परळी तालुक्यांमध्ये २१,७३२ हेक्टरवरील कपाशी पिकाचे नुकसान झाले होते.

• बीड : ६७० हेक्टर

• गेवराई : ५६४ हेक्टर

• माजलगाव : ११,८२२ हेक्टर

• परळी : ८,६७६ हेक्टर

⚠️ परिणाम आणि शेतकऱ्यांची स्थिती

कपाशी पिकावर झालेल्या या प्रचंड नुकसानीमुळे शेतकऱ्यांच्या हातात मोठा आर्थिक तुटवडा निर्माण झाला आहे. बहुतांश शेतकरी या हंगामात आपले उत्पादन खर्चही वसूल करू शकणार नाहीत. अनेक ठिकाणी पिक विमा कंपन्यांच्या पंचनाम्यांची प्रक्रिया सुरू असली तरी शेतकऱ्यांना तत्काळ मदतीची गरज असल्याचे मत तज्ज्ञांनी व्यक्त केले आहे.

मराठवाड्यातील कपाशी उत्पादक शेतकऱ्यांसाठी हा हंगाम अत्यंत बिकट आणि नुकसानदायक ठरत आहे. आता शासनाकडून त्वरित आर्थिक मदत, पिकविमा भरपाई आणि पुनर्लागवड योजना राबविण्याची मागणी सर्वत्र होत आहे.