2026 पासून शेतकऱ्यांसाठी मोठे बदल: युनिक फार्मर आयडी अनिवार्य, पीकविम्यात प्राण्यांच्या हानीलाही संरक्षण

2026 पासून देशातील शेतकऱ्यांसाठी शेतीविषयक योजनांमध्ये दोन महत्त्वाचे आणि दूरगामी बदल लागू होणार आहेत. पहिला बदल म्हणजे युनिक फार्मर आयडी (Farmer ID) शिवाय शासकीय योजनांचा लाभ मिळवणे कठीण होणार आहे. तर दुसरा बदल म्हणजे पीकविमा योजनेत जंगली प्राण्यांमुळे होणाऱ्या नुकसानीलाही संरक्षण दिले जाणार आहे. मात्र, या संरक्षणासाठी ७२ तासांच्या आत नुकसानाची तक्रार करणे बंधनकारक असेल.

युनिक फार्मर आयडी म्हणजे काय?

केंद्र सरकारकडून शेतकऱ्यांसाठी डिजिटल ओळख क्रमांक – Farmer ID सुरू करण्यात येत आहे. हा आयडी—

• आधारप्रमाणे एक युनिक डिजिटल ओळख असेल

• शेतकऱ्याच्या जमिनीच्या नोंदी (7/12), लागवडीचे क्षेत्र, पिकांची माहिती याला जोडलेला असेल

• पुढील काळात PM Kisan, पीकविमा, अनुदान, कर्ज योजना यासाठी हाच आयडी वापरला जाणार आहे

अनेक राज्यांमध्ये १ जानेवारी 2026 पासून टप्प्याटप्प्याने हा नियम लागू करण्यास सुरुवात झाली आहे.

PM Kisan आणि इतर योजनांवर काय परिणाम होणार?

• PM Kisan योजनेत नवीन नोंदणीसाठी Farmer ID अनिवार्य केला जाणार आहे

• काही राज्यांमध्ये Farmer ID नसल्यास नवीन अर्ज स्वीकारले जाणार नाहीत

• पुढील काळात ही अट इतर सर्व कृषी योजनांनाही लागू होण्याची शक्यता आहे

सरकारच्या मते, एकत्रित Farmer Registry मुळे—

• बनावट लाभार्थ्यांवर आळा बसेल

• खरे पात्र शेतकरीच योजनांचा लाभ घेतील

• अनुदान थेट आणि पारदर्शक पद्धतीने खात्यात जमा होईल

पीकविमा योजनेत मोठा बदल: प्राण्यांच्या हानीलाही संरक्षण

2026 च्या खरीप हंगामापासून प्रधानमंत्री फसल विमा योजनेत (PMFBY) मोठा बदल करण्यात आला आहे.

कोणते नुकसान कव्हर होणार?

• हत्ती

• रानडुक्कर

• नीलगाय

• हरिण

• माकड

अशा जंगली प्राण्यांमुळे पिकांचे झालेले नुकसान आता “Localized Risk” अंतर्गत विमा संरक्षणात समाविष्ट केले जाणार आहे.

 ज्या जिल्ह्यांत प्राण्यांचा उपद्रव जास्त आहे, त्या भागांसाठी संबंधित राज्य सरकार हा कवर लागू करेल

७२ तासांत तक्रार का महत्त्वाची आहे?

पीकविम्यातील या नव्या सुविधेसोबत कठोर अट घालण्यात आली आहे—

• नुकसान झाल्यानंतर ७२ तासांच्या आत तक्रार करणे बंधनकारक

• तक्रार Crop Insurance App किंवा अधिकृत पोर्टलवर करावी लागेल

• नुकसानग्रस्त पिकांचे जिओ-टॅग केलेले फोटो अपलोड करणे आवश्यक

 ७२ तासांनंतर तक्रार केल्यास विमा दावा फेटाळला जाऊ शकतो.

शेतकऱ्यांनी आत्ताच काय तयारी करावी?

 Farmer ID साठी

• 7/12 उतारा

• आधार कार्ड

• बँक पासबुक
  ही कागदपत्रे तयार ठेवा आणि लवकरात लवकर Farmer ID नोंदणी करून घ्या.

 पीकविम्यासाठी

• विमा पॉलिसी क्रमांक सुरक्षित ठेवा

• मोबाईलमध्ये लोकेशन आणि कॅमेरा अॅक्टिव्ह ठेवा

• नुकसान झाल्यास त्वरित फोटो काढून ७२ तासांत तक्रार करा

शेतकऱ्यांसाठी हा बदल फायदेशीर का?

• एकाच आयडीवर सर्व योजना → सोपी प्रक्रिया

• प्राण्यांच्या हानीपासून पहिल्यांदाच विमा संरक्षण

• नुकसानभरपाई मिळण्याची शक्यता वाढणार

• डिजिटल प्रणालीमुळे पारदर्शकता आणि वेग

निष्कर्ष

2026 पासून शेती क्षेत्रात डिजिटल शिस्त आणि विमा संरक्षणाचा नवा अध्याय सुरू होत आहे.
Farmer ID हे शेतकऱ्यांचे भविष्यातील मुख्य ओळखपत्र ठरणार असून, पीकविम्यात प्राण्यांच्या हानीचा समावेश हा शेतकऱ्यांसाठी मोठा दिलासा आहे. मात्र, याचा लाभ घ्यायचा असेल तर वेळेत नोंदणी आणि ७२ तासांची अट पाळणे अत्यावश्यक ठरेल.

हे पण वाचा:

• Farmer ID कसे काढायचे?

• पीकविमा दावा करण्याची स्टेप-बाय-स्टेप प्रक्रिया

• PM Kisan पुढील हप्ता कधी येणार?