शेतकऱ्यांसाठी हरभरा पिकावरील रोग नियंत्रणाची संपूर्ण माहिती…
06-12-2024
शेतकऱ्यांसाठी हरभरा पिकावरील रोग नियंत्रणाची संपूर्ण माहिती…
हरभरा पिकासाठी मानकुज, मर, आणि मुळकुज हे रोग शेतकऱ्यांना मोठे नुकसान करतात. रोग नियंत्रणासाठी योग्य बीजप्रक्रिया, पीक फेरपालट, आणि सेंद्रिय तंत्रांचा अवलंब करणे गरजेचे आहे. पिकाची वाढ आणि उत्पादन टिकवण्यासाठी शास्त्रशुद्ध उपाययोजना राबवणे ही यशस्वी शेतीची गुरुकिल्ली ठरते.
1. मानकुज रोग:
लक्षणे:
- रोपे पिवळी पडतात आणि कोलमडतात.
- बुरशीचे पांढऱ्या रंगाचे तंतू व बीजे जमिनीलगतच्या खोडावर दिसतात.
- खोडावर तांबूस-काळसर कडा तयार होते.
- ओलसर जमिनीत रोपे कोलमडतात.
उपाय:
- ग्लोबल नांगरट उपाय: उन्हाळ्यात खोल नांगरट करावी.
- शेत स्वच्छ ठेवा, काडी-कचरा काढून टाका.
- पीक फेरपालट करा; सलग एकाच पिकाचे उत्पादन टाळा.
- बीजप्रक्रिया तंत्रज्ञान: २.५ ग्रॅम कार्बेंडाझीम व थायरम प्रति किलो बियाण्यावर प्रक्रिया करा.
- मॅन्कोझेब २५ ग्रॅम प्रति १० लिटर पाण्यात मिसळून फवारणी करा.
2. मर रोग:
लक्षणे:
- उष्ण आणि कोरड्या वातावरणात रोगाचा प्रादुर्भाव अधिक होतो.
- मुळे तपकिरी-काळपट होतात.
- फांद्या जमिनीकडे लोंबतात.
उपाय:
- उन्हाळ्यात खोल नांगरट करावी.
- रोगग्रस्त झाडे उपटून नष्ट करा.
- बीजप्रक्रियेसाठी कार्बेंडाझीम २.५ ग्रॅम किंवा ट्रायकोडर्मा १२ ग्रॅम प्रति किलो बियाण्यास लावा.
- ट्रायकोडर्मा १०० ग्रॅम प्रति १० लिटर पाण्यात मिसळून फवारणी करा.
- रोग प्रतिकारक वाण निवडा.
3. कोरडी मुळकुज रोग:
लक्षणे:
- मुळे कोरडी होऊन कुजतात, उपमुळे झडतात.
- रोगग्रस्त झाडे उपटल्यावर जमिनीलगतचा भाग सहज तुटतो.
उपाय:
- उन्हाळ्यात खोल नांगरट करावी.
- पीक फेरपालट करा.
- पाणी व्यवस्थापन तंत्र: जमिनीत पाण्याचा ताण पडणार नाही याची काळजी घ्या.
- २.५ ग्रॅम कार्बेंडाझीम व थायरम प्रति किलो बियाण्यास लावा.
- ट्रायकोडर्मा १० ग्रॅम प्रति किलो बियाण्यावर प्रक्रिया करा.
महत्त्वाच्या टिपा:
- शेत स्वच्छता उपाय: कुजके अवशेष, धसकटे आणि कचरा शेतातून काढून टाका.
- सलग एकाच पिकाचे उत्पादन टाळा; पीक फेरपालट करा.
- बीजप्रक्रियेसाठी योग्य बुरशीनाशक वापरा.
- प्रगत हरभरा शेती तंत्रज्ञान व शास्त्रीय पद्धतींचा अवलंब करा.
