कसे करावे कापूस व्यवस्थापन ???
30-06-2024
कसे करावे कापूस व्यवस्थापन ???
मागील वर्षी बोंड अळीमुळे कपाशीचे नुकसान झाले होते. या वर्षी काही शेतकऱ्यांनी कपाशीची पेरणी केली आहे. कपाशी आणि इतर पिकांवर रोगराई पसरण्याची भीती व्यक्त होत आहे. कृषी विभागाच्या अधिकाऱ्यानी तत्काळ दखल घेतली. तसेच नायगाव दत्तापूर परिसरातील पिकांची पाहणी केली. कृषी पर्यवेक्षक रमेश सुरजुशे, कृषी सहाय्यक गणेश निगुडे यांनी नायगाव दत्तापूर येथील शेतातील फळ धारणा व बोंडी लागण्याच्या अवस्थेत असलेल्या कपाशीची पाहणी करुन उपाययोजना करण्यासाठी शेतकऱ्याला मार्गदर्शन केले.
कपाशीच्या शेतात प्रामुख्याने फेरोमन ट्रॅप लावणे गरजेचे आहे. सध्या कपाशी पिकाला बोंडअळीचे सावट पसरलेले आहे. यासोबत फुलकिडे, तुडतुडे, पांढरी माशी यासह रसशोषण करणाऱ्या किडींचा प्रादुर्भाव हा आढळून येत आहे. अशा वेळेस शेतकऱ्यांनी कुठलीही महागडे व चुकीच्या औषधांचा वापर करू नये. कृषी विभागाच्या सल्ल्यानुसारच कापूस पिकाचे व्यवस्थापन केल्यास उत्पादन खर्च कमी होऊन उत्पादन वाढीसाठी फायदा होईल. अशी माहिती कृषी विभागामार्फत शेतकऱ्यांना देण्यात आली.
शेतकऱ्यांनी कपाशीवरील गुलाबी बोंडअळीला घाबरून न जाता निरीक्षण करून कृषी विभागाचा सल्ला घेवूनच समोरील उपाय योजना करावी. गणेश निगुडे कृषी सेवक, नायगाव दत्तापूर मागच्या वर्षी झालेल्या कपाशी पिकाचे नुकसान पाहता याही वर्षी हि कपाशी पिकाची भिती मनात पसरत आहे. उत्पादना अगोदरच खिसा खाली होत आहे. त्यामुळे कपाशी पिकावरचा विश्वास उडत आहे.
व्यवस्थापन कसे करावे ??
१. नियमित निरीक्षण:
वारंवार तपासणी: शेतात नियमितपणे फेरी मारून पिंक बोंडअळी, फुलकिडे, पांढरी माशी यांसारख्या किडींची लक्षणे तपासा. लवकर शोध घेऊन प्रतिबंधात्मक उपाययोजना केल्यास मोठ्या प्रमाणात नुकसान टाळता येईल.
फेरोमन ट्रॅप: फेरोमन ट्रॅप लावून किडींची संख्या नियंत्रित ठेवता येईल. हे विशेषतः पिंक बोंडअळीच्या नियंत्रणासाठी उपयुक्त आहे.
२. एकात्मिक किड व्यवस्थापन (IPM):
सांस्कृतिक पद्धती: पिकांची फेरपालट करा आणि सतत एकाच शेतात कपाशी लावणे टाळा, ज्यामुळे किडींची संख्या कमी होईल.
जैविक नियंत्रण: नैसर्गिक शत्रू किंवा परोपजीवी कीटक सोडा जे किडींची संख्या नियंत्रित करतील आणि पिकांना हानी पोहोचणार नाही.
यांत्रिक नियंत्रण: हाताने किडींचे प्रभावित भाग काढून नष्ट करा, विशेषतः किडींचा प्रादुर्भाव जास्त नसल्यास.
३. रासायनिक नियंत्रण:
निवडक कीटकनाशके: निवडक कीटकनाशकांचा वापर करा जे विशिष्ट किडींवर परिणामकारक असतात आणि इतर उपयुक्त कीटकांना हानी पोहोचवत नाहीत.
योग्य वापर: शिफारस केलेल्या प्रमाणात आणि पद्धतीने कीटकनाशके वापरा, ज्यामुळे किडींचा प्रतिकार कमी होईल.
४. पीक व्यवस्थापन:
आरोग्यदायी माती: सेंद्रिय पदार्थ आणि संतुलित खतांचा वापर करून मातीचे आरोग्य राखा. आरोग्यदायी पिके किडी आणि रोगांना अधिक प्रतिकारक असतात.
पाणी व्यवस्थापन: पिकांना पाणी कमी होऊ देऊ नका आणि जलसंपत्तीचे योग्य व्यवस्थापन करा.
५. शेतकरी प्रशिक्षण आणि मार्गदर्शन:
शेतकरी प्रशिक्षण: शेतकऱ्यांनी कृषी विभागाच्या मार्गदर्शनाखाली प्रशिक्षण घ्यावे आणि सल्ला घ्यावा.
समुपदेशन: कृषी विभागाच्या सल्ल्यानुसार उपाययोजना करा, ज्यामुळे उत्पादन खर्च कमी होऊन उत्पन्न वाढेल.
शेतकऱ्यांनी कृषी विभागाच्या सल्ल्यानुसार आणि वरील टिप्सच्या आधारे कार्य केल्यास कपाशी पिकाचे संरक्षण करून चांगले उत्पादन मिळवता येईल.
