भारत सरकारची नैसर्गिक शेतीसाठी ऐतिहासिक योजना…

भारत सरकारने कृषी आणि कृषक कल्याण मंत्रालया अंतर्गत नॅशनल मिशन ऑन नॅचरल फार्मिंग (NMNF), म्हणजेच नैसर्गिक शेतीवरील राष्ट्रीय मिशन सुरू करण्यासाठी मंजुरी दिली आहे. 

या योजनेचा उद्देश भारतातील शेती पद्धतींमध्ये पर्यावरणपूरक बदल घडवून आणणे आहे, जे शेतकऱ्यांना सेंद्रिय पद्धतींवर आधारित शेती सुरू करण्यास प्रोत्साहित करेल.

योजनेची प्रमुख वैशिष्ट्ये:

वित्तीय अंदाज: 

या योजनेसाठी भारत सरकारने रु. २४८१ कोटीचा खर्च मंजूर केला आहे, ज्यामध्ये भारत सरकारचा हिस्सा रु. १५८४ कोटी आणि राज्य सरकारचा हिस्सा रु. ८९७ कोटी आहे. योजनेचा कार्यकाळ २०२५-२६ पर्यंत असेल.

नैसर्गिक शेतीला प्रोत्साहन: 

या मिशनचे उद्दिष्ट शेतकऱ्यांचा खर्च कमी करणे, विविध पर्यायांवर आधारित शेती पद्धतींचा वापर आणि सेंद्रिय उत्पादनांना प्रोत्साहन देणे आहे. तसेच, शेतकऱ्यांना बाहेरून आणलेल्या साहित्याची आवश्यकता कमी करण्यासाठी मदत करणे, हे देखील मिशनचे महत्त्वपूर्ण उद्दिष्ट आहे.

मातीचे आरोग्य आणि जैवविविधता: 

नैसर्गिक शेती पद्धती मातीला निरोगी ठेवतात, जैवविविधतेला चालना देतात आणि पर्यावरणाला हानी पोहोचवण्याच्या शक्यता कमी करतात. यामुळे स्थानिक शेतकऱ्यांना विविध पिक पद्धती वापरण्याची संधी मिळेल.

शेतकऱ्यांना प्रशिक्षण: 

या योजनेअंतर्गत २००० नैसर्गिक शेती मॉडेल फार्म्स स्थापनेची योजना आहे, ज्यामुळे शेतकऱ्यांना प्रत्यक्ष अनुभव घेता येईल. याशिवाय, १०,००० जैव-साधन सामुग्री केंद्रे (BRCs) स्थापन केली जातील. शेतकऱ्यांना जीवामृत, बीजामृत यासारख्या सेंद्रिय साहित्यांची उपलब्धता केली जाईल.

बाजारपेठेत प्रवेश: 

शेतकऱ्यांना त्यांच्या नैसर्गिक शेती उत्पादनांसाठी योग्य बाजारपेठ मिळवून देण्यासाठी एक प्रमाणपत्र प्रणाली सुरू केली जाईल. यामुळे शेतकऱ्यांना त्यांच्या उत्पादनांना वाणिज्यिक मूल्य मिळवता येईल.

अंमलबजावणीचे पाऊल:

कृषी सखी/सीआरपी तैनात: 

शेतकऱ्यांमध्ये जागरूकता निर्माण करण्यासाठी ३०,००० कृषी सखी/सीआरपी नियुक्त केले जातील. यांचा उद्देश शेतकऱ्यांना नैसर्गिक शेतीसाठी प्रेरित करणे आणि त्यांना योग्य मार्गदर्शन देणे आहे.

नैसर्गिक शेती प्रशिक्षण: 

शेतकऱ्यांना नैसर्गिक शेती पद्धती शिकवण्यासाठी २००० मॉडेल प्रात्यक्षिक फार्म तयार केले जातील, ज्यामध्ये अनुभवी मास्टर ट्रेनर्स शेतकऱ्यांना प्रशिक्षण देतील.

स्मार्ट मॉनिटरिंग सिस्टीम: 

योजनेची अंमलबजावणी ऑनलाइन पोर्टलद्वारे करणे, जेणेकरून या योजनेच्या कार्यप्रणालीचे ऑनलाइन ट्रॅकिंग करता येईल आणि ताज्या माहितीचे अपडेट्स मिळतील.

नैसर्गिक शेतीचे फायदे:

नैसर्गिक शेतीला अनेक फायदे आहेत. यामुळे शेतकऱ्यांचा खर्च कमी होईल, मातीची उर्वरकता राखली जाईल, आणि शेतकऱ्यांच्या उत्पादनाला स्मार्ट बाजारपेठेत प्रवेश मिळेल. विविध शेतकऱ्यांच्या गटांना प्रोत्साहन दिले जाईल, तसेच स्थानिक शेतीत विविधतेचा विकास होईल.

शेतकऱ्यांसाठी नवा संधीचा मार्ग:

नैसर्गिक शेती मिशन:

एक महत्त्वपूर्ण पाऊल आहे ज्यामुळे शेतकऱ्यांना एक शाश्वत आणि पर्यावरणपूरक शेती पद्धती स्वीकारता येईल. यामुळे शेतकऱ्यांच्या उत्पादनांची गुणवत्ता सुधारेल, लागत कमी होईल आणि पर्यावरणावर होणारा दबाव कमी होईल.