भारताची कांदा निर्यात कोसळली! बांगलादेश बाजार गमावला – महाराष्ट्रातील शेतकरी अडचणीत

महाराष्ट्रातील कांदा उत्पादकांसाठी, विशेषतः नाशिक–लासलगाव परिसरातील शेतकऱ्यांसाठी, मोठी चिंतेची बातमी समोर आली आहे. भारताचा सर्वात मोठा पारंपरिक निर्यात बाजार बांगलादेश जवळजवळ पूर्णपणे हातातून निघाला आहे. परिणामी देशांतर्गत बाजारात कांद्याचे दर कोसळत असून शेतकऱ्यांना उत्पादन खर्चही निघत नाही अशी परिस्थिती तयार झाली आहे.

हा बदल तात्पुरता नसून भारतीय कांदा निर्यात धोरणातील अस्थिरतेचे दीर्घकालीन परिणाम आता स्पष्ट दिसू लागले आहेत.

 बांगलादेशचा बाजार का गेला? मुख्य कारणे

 भारताकडून वारंवार निर्यातबंदी, MEP, ड्युटी

महागाई नियंत्रणासाठी भारताने गेल्या काही वर्षांत अनेक वेळा:

• निर्यातबंदी

• MEP (किमान निर्यात किंमत)

• निर्यात शुल्क

लावले.
यामुळे बांगलादेशसह अनेक देशांचा भारतावरील व्यापारी विश्वास ढासळला.

 पाकिस्तान आणि चीनचे सातत्यपूर्ण पुरवठे

हे दोन्ही देश भारतापेक्षा:

• स्थिर दर

• सतत उपलब्धता

• दीर्घकालीन करार

यामुळे बांगलादेशाने भारताऐवजी त्यांच्याकडे वळणे सुरु केले.

 बांगलादेशचे स्वतःचे उत्पादन वाढले

बांगलादेशने काही वर्षांत मोठ्या प्रमाणात कांदा उत्पादन वाढवले.
त्यामुळे त्यांचे आयातीवरील अवलंबित्व कमी झाले.

 निर्यातीत ऐतिहासिक घसरण — आकडे धक्कादायक

 म्हणजे 90% पेक्षा जास्त घट!
इतिहासातील सर्वात मोठी पडझड.

 याचा महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांवर थेट परिणाम

1. बाजारात माल भरपूर – खरेदीदार कमी

निर्यात थांबल्यामुळे लासलगाव, नाशिक, मनमाड, चांदवड अशा बाजारात मोठ्या प्रमाणात माल अडकला.

2. दर “शून्य” पातळीवर

काही बाजारात मिळणारे भाव:

• वाहतूक

• मजुरी

• साठवण खर्च

सुद्धा भरू शकत नाहीत.

 3. उत्पादन खर्च निघत नाही

दर कोसळल्याने शेतकऱ्यांचे पूर्ण हंगामभराचे गणित बिघडले.

 निर्यातदारांमध्येही नाराजी वाढली

निर्यातदारांच्या मते:

• भारताचे धोरण अविश्वसनीय झाले आहे.

• आंतरराष्ट्रीय व्यापारात हरवलेली बाजारपेठ परत मिळवणे कठीण असते.

• पाकिस्तान, चीन, इराण यांनी भारताचा हिस्सा घेण्यास सुरुवात केली आहे.

 आता पुढे काय? तज्ञांचे सुचवलेले उपाय

लेखात आणि उद्योगतज्ज्ञांच्या मते भारताने तातडीने:

दीर्घकालीन, स्थिर निर्यात धोरण आणावे

वारंवार बंदी–सुट याऐवजी सातत्यपूर्ण धोरण.

शेतकरीहित आणि किंमत-स्थैर्याचा तोल साधावा

किंमती वाढल्या म्हणून अचानक निर्यातबंदी करू नये.

 जागतिक बाजारातील विश्वास परत मिळवण्यासाठी करार करावे

बांगलादेश, मलेशिया, श्रीलंका सारख्या देशांसोबत निश्चित पुरवठा करार.

 शेवटी प्रश्न एक — शेतकरी किती काळ सहन करणार?

भारतीय कांदा शेतकरी नेहमीच:

• उत्पादनातील खर्च वाढ

• बाजारातील अनिश्चितता

• सरकारी धोरणातील अस्थिरता

यांचा सामना करत आहेत.

निर्यात थांबल्यामुळे झालेला मोठा धक्का भरून काढण्यासाठी स्थिर धोरण, बाजारपेठेचा विस्तार आणि सुरक्षित हमीभाव धोरण अत्यावश्यक झाले आहे.