सोयाबीनला मागे टाकत कापूस झाला अग्रस्थानी! नवीन खरीप आकडेवारी आली समोर..
07-08-2025
सोयाबीनला मागे टाकत कापूस झाला अग्रस्थानी! नवीन खरीप आकडेवारी आली समोर..
2025 च्या खरीप हंगामात नागपूर जिल्ह्यातील शेतकऱ्यांनी पीकनिवडीत लक्षणीय बदल केला आहे. पारंपरिक नगदी पीक असलेला कापूस पुन्हा एकदा अग्रस्थानी आला असून, सोयाबीनच्या क्षेत्रात मोठी घट नोंदवली गेली आहे. तुरीने आपली स्थिरता कायम राखली असून, धानाची रोवणी प्रगतिपथावर आहे.
शेतकऱ्यांचे बदलते धोरण:
हवामानातील अनिश्चितता, वाढता उत्पादन खर्च आणि बाजारातील चढ-उतार पाहता शेतकऱ्यांनी यंदा अधिक विचारपूर्वक पिकनिवड केली आहे. जास्त उत्पादन मिळवण्यासाठी आणि जोखीम कमी करण्यासाठी त्यांनी काही पिकांना प्राधान्य दिले आहे, तर काहींना मागे टाकले आहे.
हे पण पहा: कमी किमतीत ट्रॅक्टर आणि पॉवर टिलर खरेदी करण्याची संधी, जाणून घ्या संपूर्ण माहिती..!
खरीप हंगामातील प्रमुख बदल – आकडेवारीनुसार विश्लेषण:
| पीक | सन 2024 (हे.) | सन 2025 (हे.) | वाढ/घट |
| कापूस | 2,10,590 | 2,19,356 | +8,766 (वाढ) |
| सोयाबीन | 91,779 | 77,536 | -14,243 (घट) |
| तूर | 55,779 | 55,715 | -64 (स्थिर घट) |
| धान (रोवणी) | 97,845 (सरासरी) | 16,684 (३१ जुलैपर्यंत) | -80,436 (अद्याप) |
कापूस पुन्हा केंद्रस्थानी:
नागपूर जिल्ह्यात यावर्षी कापसाच्या लागवडीत लक्षणीय वाढ झाली आहे. 2.19 लाख हेक्टर क्षेत्रात कापूस पेरणी झाली असून, ही आकडेवारी मागील वर्षाच्या तुलनेत 8,766 हेक्टरने अधिक आहे. कापसाचा उत्पादन खर्च नियंत्रित असून बाजारभाव तुलनात्मक चांगला मिळाल्यामुळे शेतकऱ्यांचा कल या पीकाकडे वाढला आहे.
सोयाबीनची घटती लोकप्रियता:
यंदा सोयाबीनच्या पेरणी क्षेत्रात तब्बल 14,243 हेक्टरची घट झाली आहे. सततचा किडीचा प्रादुर्भाव, हवामानातील अडथळे आणि कमी बाजारभावामुळे शेतकऱ्यांनी हे पीक टाळले आहे. मागील वर्षी 91,779 हेक्टरमध्ये झालेल्या लागवडीच्या तुलनेत, यंदा केवळ 77,536 हेक्टर क्षेत्रातच पेरणी झाली आहे.
तुरीचे स्थैर्य:
तूर पीक हे यंदाही शेतकऱ्यांचे विश्वासाचे पीक ठरले आहे. मागील वर्षाच्या तुलनेत केवळ 64 हेक्टरची घट असूनही, 55,715 हेक्टर क्षेत्रात लागवड झाली आहे. उत्पादन खर्च कमी, चांगला दर, साठवणुकीस योग्य पीक या कारणांनी तुरीला स्थिर मागणी आहे.
धानाची रोवणी गती घेत आहे:
रामटेक, मौदा, पारशिवनी, कुही, उमरेड या भागात धानाची पेरणी सुरू झाली असून, पेंच प्रकल्पातून पाणी मिळाल्यामुळे रोवणीला वेग आला आहे. 31 जुलैपर्यंत 16,684 हेक्टर क्षेत्रात धान रोवणी झाली असून, लवकरच शिल्लक क्षेत्र पूर्ण होण्याची शक्यता आहे.
पर्यायी पिकांचा विचार:
सोयाबीन व कापसातील अनिश्चिततेमुळे अनेक शेतकरी आता मिरची, भाजीपाला किंवा इतर नगदी पिकांकडे वळले आहेत. काहींनी पुन्हा कापूस आणि तुरीवर भर दिला आहे. हवामान बदल, किडीची समस्या आणि उत्पादन खर्च याचा सरळ परिणाम शेतकऱ्यांच्या निर्णयावर दिसतो आहे.
शेतकऱ्यांच्या मागण्या:
✅ उत्पादन खर्च कमी करणाऱ्या योजनांची अंमलबजावणी
✅ कृषी निविष्ठांचे दर कमी करावेत
✅ सुधारित वाणांचे बियाणे वेळेवर उपलब्ध व्हावेत
✅ बाजारभावासाठी हमीभाव धोरण त्वरित राबवावे
निष्कर्ष:
नागपूर जिल्ह्यातील खरीप पेरणीचा ट्रेंड आता व्यावसायिक विचारावर आधारित झालेला दिसतो. शेतकरी वर्ग हवामान, जोखीम आणि बाजारभाव पाहून तांत्रिकदृष्ट्या योग्य आणि नफा देणाऱ्या पीकांचा विचार करत आहे. शासनाने या बदलत्या गरजांना अनुसरून आर्थिक आणि तांत्रिक पाठबळ देणे आवश्यक आहे.
