ऊस पिकावरील रोगाचे लक्षणे, नुकसान व उपायांची संपूर्ण माहिती
05-08-2025
ऊस पिकावरील रोगाचे लक्षणे, नुकसान व उपायांची संपूर्ण माहिती
सध्याच्या हवामानाचा परिणाम:
गेल्या काही दिवसांत सतत होणारा रिमझिम पाऊस आणि मधूनच कोरडे हवामान यामुळे ऊस पिकावर 'लोकरी मावा' या किडीचा प्रादुर्भाव वाढताना दिसतोय.
या किडीमुळे उत्पादनात २६% पर्यंत घट होते.
साखरेचा उतारा ०.५ ते २ युनिटने कमी होतो.
त्यामुळे वेळीच लक्ष देणे आणि उपाय करणे आवश्यक आहे.
लोकरी मावा – शास्त्रीय नाव: Ceratovacuna lanigera
किडीची ओळख:
किडीचे दोन प्रकार: पंख असलेली आणि नसलेली.
पंख नसलेला प्रकार अधिक नुकसानकारक.
पिले पिवळसर-हिरवट रंगाचे व अतिशय चपळ.
त्यांच्या शरीरावर पांढऱ्या रंगाचे लोकरीसारखे तंतू असतात – त्यानेच "लोकरी मावा" हे नाव पडलं.
जीवनचक्र (Life Cycle):
मादी दररोज १५-३५ पिलांना जन्म देते.
एकूण ३०० पिलांपर्यंत जन्म देऊ शकते.
एकूण आयुष्याचा कालावधी ३० दिवसांपर्यंत.
१९ ते ३५°C तापमान आणि ८०-९५% आर्द्रता असताना किडीचा जोर जास्त असतो.
जूनपासून सुरुवात, पण सप्टेंबर-ऑक्टोबरमध्ये प्रादुर्भाव वाढतो.
प्रसार कसा होतो?
वाऱ्याने, मुंग्यांमुळे, किडग्रस्त पाने वा रोपे दुसरीकडे नेल्याने.
शेतातले अवजारे किंवा बियाणे जर संक्रमित असेल तर प्रसार होतो.
नुकसान कसे होते?
कीड पानाखालून रस शोषते, त्यामुळे पाने पिवळी पडतात, वाळतात.
पाने काळसर होतात (काळी बुरशी विकसित होते).
ऊस कमकुवत होतो, वाढ थांबते.
साखर उतारा कमी होतो.
एकाच पानावर ८०० पर्यंत कीड आढळते.
७ महिन्यांपेक्षा जुना ऊस आणि खोडवा उसामध्ये प्रादुर्भाव जास्त.
नियंत्रणाचे उपाय
शारीरिक नियंत्रण:
संक्रमित बेण्यांचा वापर टाळा.
फक्त निरोगी बेण वापरा.
पट्टा पद्धतीने लागवड करा, पिकात हवा खेळती राहू द्या.
शेत स्वच्छ ठेवा, तण काढा.
नैसर्गिक शत्रू (प्रेमी कीटक):
डिफा ऑफिडिव्होरा, लेडी बर्ड बीटल, क्रायसोपा, मायक्रोमस, सिरफीड माशी – हे परभक्षी कीटक लोकरी मावा खातात.
यांचे संवर्धन शेतात फायदेशीर ठरते.
जैविक नियंत्रण:
डिफा ऑफिडिव्होरा/कोनोबाश्रा अॅफिडिव्होरा यांचे १००० अळ्या प्रति हेक्टर सोडाव्यात.
किंवा मायक्रोमस अंडी २५०० प्रति हेक्टर.
ऑगस्ट-ऑक्टोबर दरम्यान, दर १५ दिवसांनी सोडावं.
शेवटी...
लोकरी मावा वेगाने पसरतो आणि नुकसानही तितकंच मोठं करतो. म्हणून पाऊस, ढगाळ हवामान आणि किडीच्या सुरुवातीच्या लक्षणांकडे लक्ष द्या आणि वेळेत उपाय करा. नैसर्गिक व जैविक नियंत्रणाचे पर्याय वापरल्यास खर्चही कमी होतो आणि पर्यावरणालाही धोका राहत नाही.
