मराठवाड्यात रेशीम उद्योगाला नवे बळ: VNMKV परभणी आणि महाराष्ट्र सिल्क असोसिएशनचा ऐतिहासिक करार

मराठवाड्यातील रेशीम व्यवसायाला आधुनिक तंत्रज्ञान, संशोधन, प्रशिक्षण आणि बाजारपेठेचा मजबूत हातभार मिळावा यासाठी वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषी विद्यापीठ (VNMKV), परभणी आणि सिल्क असोसिएशन ऑफ महाराष्ट्र यांच्यात महत्त्वपूर्ण सामंजस्य करार (MoU) झाला आहे.
या करारामुळे शेतकरी, विद्यार्थी आणि उद्योजकांसाठी रेशीम क्षेत्रातील नवीन संधींचे द्वार खुले झाले आहे.

 कराराचे मुख्य उद्दिष्ट: रेशीम व्यवसायाला वैज्ञानिक बळकटी

• रेशीम उत्पादनाशी संबंधित संशोधन, विस्तार सेवा आणि प्रशिक्षण अधिक व्यापक करणे.
• विद्यापीठातील रेशीम संशोधन योजना गावपातळीवर पोहोचवणे.
• सुधारित जाती, आधुनिक पालन पद्धती आणि तंत्रज्ञानाचा शेतकऱ्यांना प्रत्यक्ष फायदा देणे.
• विद्यार्थ्यांसाठी सेरिकल्चर–आधारित कौशल्य प्रशिक्षण आणि करिअर संधी निर्माण करणे.

 महत्त्वाच्या घोषणा: “सेरीकल्चर स्कूल” व “सिल्क पार्क”

 कुलगुरू प्रा. डॉ. इंद्र मणी यांचे वक्तव्य

रेशीम उद्योग ग्रामीण विकास आणि रोजगारनिर्मितीचे महत्त्वाचे साधन आहे.
त्यांनी “सेरीकल्चर स्कूल” सुरू करण्याची गरज व्यक्त केली—
यामध्ये विद्यार्थ्यांना रेशीम पालनापासून मार्केटिंगपर्यंत सर्वांगीण प्रशिक्षण दिले जाईल.

संशोधन संचालक डॉ. खिजर बेग यांचे प्रस्ताव

• “सिल्क पार्क” – रेशीम उत्पादन, प्रक्रिया आणि मार्केटिंगचे एकत्रित केंद्र.
• “सॉइल टू सिल्क” – शेतातून सुरू होऊन तयार कापडापर्यंत संपूर्ण मूल्यसाखळी विकसित करण्याची संकल्पना.
• मराठवाड्यातील पैठणी परंपरेचे संवर्धन — ज्यासाठी दर्जेदार किडे, कोष व धाग्याचा पुरवठा सुधारण्यावर भर.

 शेतकऱ्यांसाठी मोठी संधी: प्रशिक्षण, तंत्रज्ञान व बाजारपेठ

या करारामुळे शेतकऱ्यांना मिळणारे मुख्य लाभ:

 नियमित प्रशिक्षण व वर्कशॉप

सुधारित वाण, रोग व्यवस्थापन, कृषी उपकरणे, कोष निर्मिती तंत्रांविषयी प्रत्यक्ष प्रशिक्षण.

 डेमो प्लॉट्स व फील्ड व्हिजिट

विद्यापीठात आणि गावांमध्ये प्रत्यक्ष प्रात्यक्षिक प्लॉट्स उभारले जाणार आहेत.

 गटशेती व प्रक्रिया युनिट्स

सामूहिक प्रक्रिया केंद्रे, धागा व वेट प्रोसेसिंग युनिट्स उभारण्यासाठी मार्गदर्शन.

 मार्केटिंगची सोय

रेशीम असोसिएशनद्वारे बाजारपेठांशी थेट संपर्क, कोष विक्रीसाठी चांगला भाव आणि योग्य बाजार माहिती.

 विद्यार्थ्यांसाठी करिअरच्या नव्या दालना

• सेरिकल्चर कोर्स, डिप्लोमा व सर्टिफिकेट प्रोग्राम्स
• रेशीम उद्योगातील इंटर्नशिप आणि प्रोजेक्ट्स
• उद्योजकता विकास: रेशीम पालन, धागा उत्पादन, कोष प्रक्रिया, पैठणी उत्पादन यांसारखी स्वतंत्र व्यवसाय संधी
• सरकारच्या सिल्क समग्र आणि NABARD योजनांशी जोडणीची सुविधा

 मराठवाड्यातील रेशीम उद्योगाची पार्श्वभूमी: ५८% वाटा

सिल्क असोसिएशननुसार:

• मराठवाड्यातील रेशीम उत्पादनाचा महाराष्ट्रात ५८% वाटा आहे.
• प्रदेशातील हवामान, तुती लागवडक्षमता आणि परंपरागत कौशल्य यामुळे मोठी क्षमता उपलब्ध आहे.
• पैठणी उद्योगासाठी आवश्यक असलेला दर्जेदार धागा व कोष मराठवाड्यातच उपलब्ध होऊ शकेल—यामुळे स्थानिक हस्तकलेला थेट फायदा.

 हा करार का महत्त्वाचा आहे?

हा MoU मराठवाड्यातील रेशीम व्यवसायाला गती, गुणवत्ता आणि टिकाऊ वाढ देणारा ठरेल.