शाश्वत शेतीसाठी निंबोळी पेंडीचा सोपा आणि प्रभावी उपाय...

पीक संरक्षणामध्ये कीडनाशकांचा वापर मोठ्या प्रमाणात होत आहे, कारण त्यांच्या वापरामुळे कीड नियंत्रणाचा परिणाम लगेच दिसतो. मात्र, कीडनाशकांचा अनियंत्रित वापर माती व पर्यावरणासाठी घातक ठरतो. 

या पार्श्वभूमीवर, जैविक पद्धतीने कीडनाशनाला प्राधान्य देणे आवश्यक आहे. परोपजीवी बुरशींचा वापर ही अशा जैविक उपायांपैकी एक प्रभावी पद्धत आहे, ज्यामुळे मातीचा पोत सुधारतो व पर्यावरणस्नेही कीडनाशन घडून येते.

जैविक कीडनियंत्रणासाठी परोपजीवी बुरशींचा वापर:

शेतकरी कीड व रोगांच्या नियंत्रणासाठी मेटॅहाझीयम आणि ट्रायकोडर्मा या परोपजीवी बुरशींचा वापर करू शकतात. मेटॅहाझीयम जमिनीतील विविध किडींच्या नियंत्रणासाठी उपयुक्त असून, ट्रायकोडर्मा बुरशी मर रोगाच्या नियंत्रणासाठी प्रभावी ठरते. या बुरशी निंबोळी पेंडीवर वाढवून जमिनीत मिसळल्यास अर्ध्या मात्रेमध्ये उत्कृष्ट परिणाम मिळतो.

निंबोळी पेंडीवर बुरशी वाढवण्याची पद्धत:

मिश्रण तयार करणे:

• १०० किलो निंबोळी पेंड व ४ किलो मेटॅहाझीयम किंवा ट्रायकोडर्मा बुरशी एकत्र करावी.
• हे मिश्रण ओलसर करून ५ दिवस ओलसर पोते किंवा प्लास्टिक कागदाने झाकून ठेवावे.

शेणखतात वाढवणे:

• १ टन चांगले कुजलेले शेणखत व बुरशीयुक्त निंबोळी पेंड चांगले मिसळावे.
• हे मिश्रण ओलसर ठेवून ४-५ दिवस झाकून ठेवावे.

जमिनीत मिसळणे:

• तयार झालेले मिश्रण जमिनीत मिसळावे. हे जैविक खत पीक संरक्षणासाठी तसेच मातीची सुपीकता वाढवण्यासाठी उपयुक्त ठरते.

जैविक पद्धतीचे फायदे:

• पर्यावरणपूरक उपाय: रासायनिक कीडनाशकांचा वापर कमी होतो.
• मातीचा पोत सुधारतो: परोपजीवी बुरशी मातीतील सजीवांच्या चक्राला चालना देते.
• आरोग्यासाठी सुरक्षित: शेतीतील उत्पादन रसायनमुक्त असल्याने ते मानवी आरोग्यासाठी उपयुक्त ठरते.

निष्कर्ष:

जैविक कीडनाशनासाठी निंबोळी पेंडी व परोपजीवी बुरशींचा उपयोग करून शेतकरी कीडनाशकांवरील अवलंबित्व कमी करू शकतात. ही पर्यावरणस्नेही व आर्थिकदृष्ट्या परवडणारी पद्धत पीक संरक्षणासाठी प्रभावी ठरते. शाश्वत शेतीच्या दिशेने एक महत्त्वाचे पाऊल म्हणून शेतकऱ्यांनी या पद्धतीचा अवलंब करावा.