कांद्याचा भाव वाढवण्यासाठी साठवणीतील या महत्त्वाच्या चुका कशा टाळाल…?

• शेतकऱ्यांनी रब्बी कांद्याचे उत्पादन घेताना दोन महत्त्वाचे उद्देश डोळ्यासमोर ठेवावे:
• कांद्याची साठवण क्षमता अधिक असावी, म्हणजे दीर्घकाळ टिकणारा कांदा उत्पादन करावा.
• निर्यातक्षम गुणवत्ता आणि स्पर्धात्मकता असावी, जेणेकरून बाजारपेठेत जास्तीत जास्त नफा मिळेल.

विशेषतः अल्प आणि अत्यल्प भूधारक शेतकऱ्यांनी एप्रिल ते जून या कालावधीत कमी प्रमाणात कांदा विक्रीस आणावा आणि उर्वरित कांदा ऑगस्ट ते डिसेंबर दरम्यान समप्रमाणात विक्रीसाठी साठवावा. यामुळे बाजारातील अस्थिरता कमी होईल आणि चांगला दर मिळण्याची संधी वाढेल.

(टीप: सर्व शेतमालाचे जिल्ह्यानुसार व सर्व बाजार समितीचे बाजारभाव खालील लिंक वर पाहायला मिळतील👇🏻)
https://www.krushikranti.com/bajarbhav

कांदा साठवणी दरम्यान होणारे नुकसान कमी करण्याचे उपाय:

कांदा काढणीनंतर होणारे नुकसान मुख्यतः साठवणीच्या चुका आणि कापणीनंतरच्या तंत्रज्ञानातील त्रुटींमुळे होते. हे नुकसान दोन प्रकारे कमी करता येते:

• कापणी-पश्चात योग्य तंत्रज्ञान वापरून सुधारणा करणे
• शेतात योग्य व्यवस्थापन करून कांद्याचे संरक्षण करणे
• कांद्याची साठवण क्षमता वाढवण्यासाठी महत्त्वाचे उपाय:

पाणी व्यवस्थापन:

• कांदा काढणीपूर्वी १०-१५ दिवस आधी पाणी बंद करावे, यामुळे मायक्रोबियल संसर्गाचे नुकसान कमी होते.
• कांदा पूर्ण वाढल्यावर पाने पिवळी पडल्यावर आणि माना पडू लागल्यावर पाणी थांबवावे, यामुळे कांद्याची प्रत सुधारते आणि सड रोखता येते.

काढणी आणि सुकवणीचे योग्य नियोजन:

• ५०% मान पडल्यावरच कांदा काढणी करावी, यामुळे अन्नरस कांद्यामध्ये उतरतो आणि तो अधिक घट्ट होतो.
• कांदा काढल्यानंतर तो पातीसह ३ दिवस शेतात सुकवावा, मात्र ढीग करून ठेवू नये.
• कांदा जमिनीवर एकसारखा पसरवून सुकवावा, त्यामुळे पातीचे संरक्षण होते आणि कांदा जास्त टिकतो.
• सुकलेली पात २-३ सेमी अंतरावर ठेवून कापावी, त्यामुळे साठवणीच्या काळात त्यावर बुरशी किंवा जंतुसंसर्ग होण्याचा धोका कमी होतो.

योग्य वाळवणी आणि प्रतवारी:

• कांदा छपराच्या किंवा झाडाच्या सावलीत २-३ आठवडे वाळवावा, त्यामुळे रंग आकर्षक राहतो आणि साठवणीच्या काळात नुकसान होत नाही.
• सडलेले, मोड आलेले, जोडकांदे वेगळे करावेत आणि फक्त मध्यम आकाराचे कांदे साठवावेत, यामुळे नुकसान कमी होते.
• ३० सेमीपेक्षा जास्त उंचीवरून कांदा खाली पडल्यास तो खराब होण्याचा धोका वाढतो, त्यामुळे योग्य उंचीवरून हाताळणी करावी.

साठवणुकीसाठी योग्य तापमान आणि वायुवीजन:

• कांद्याचे साठवण कक्ष हवेशीर आणि थंडसर असावा.
• थेट उन्हात कांदा वाळवू नये, कारण यामुळे सनबर्निंग होऊ शकते.

बाजार नियोजन आणि योग्य दर मिळवण्याचे तंत्र:

शेतकऱ्यांनी ऑगस्ट ते डिसेंबर या कालावधीत कांदा विक्रीस आणल्यास साठवलेल्या कांद्याचा चांगला दर मिळू शकतो. यामुळे: 

✅ बाजारातील दर संतुलित राहतात. 

✅ कांद्याच्या किंमतीतील अस्थिरता कमी होते. 

✅ शेतकऱ्यांना जास्त नफा मिळण्याची संधी निर्माण होते.

निष्कर्ष:

रब्बी कांदा उत्पादन आणि साठवणीसाठी योग्य तंत्रज्ञान आणि नियोजन केल्यास कांदा टिकाऊ, निर्यातक्षम आणि अधिक फायद्याचा ठरतो. योग्य वेळेत पाणी व्यवस्थापन, काढणी, सुकवणी आणि साठवणीसाठी योग्य वातावरण ठेवणे हेच कांद्याच्या उच्च दर्जाच्या टिकावूपणाचे रहस्य आहे.

शेतकऱ्यांनी व्यवस्थित साठवलेला कांदा योग्य वेळी बाजारात आणल्यास त्यांना उत्तम भाव मिळू शकतो आणि बाजारातील अनिश्चितता दूर होऊ शकते. त्यामुळे शास्त्रोक्त पद्धतीने कांदा उत्पादन आणि साठवणूक करणे हे आर्थिक फायद्याचे ठरेल!