डाळिंब पिकाची वाढ कशी सुधारायची.? प्रभावी पद्धती जाणून घ्या..!

डाळिंबाची बाग जोपासताना रोग-कीड व्यवस्थापनावर लक्ष केंद्रित करणे अत्यावश्यक आहे. डाळिंब पिकावर खोडकिडा, पिन होल बोरर, वाळवी आणि पाने खाणारी अळी यांचा प्रादुर्भाव मोठ्या प्रमाणावर आढळतो. 

योग्य वेळेत निरीक्षण आणि व्यवस्थापन केल्यास या समस्यांवर मात करता येते. या लेखात आपण डाळिंब पिकाच्या रोग-कीड नियंत्रणासाठी उपयुक्त माहिती जाणून घेऊ.

डाळिंब बागेची नियमित देखभाल

1. किडींचा प्रादुर्भाव ओळखणे:

खोडकिडा: झाडाच्या खोडावर छिद्र दिसणे हे खोडकिड्याचे प्रमुख लक्षण आहे.

पिन होल बोरर: पानांवर लहान छिद्रे दिसतात.

वाळवी: मुळ्यांचे नुकसान करून झाडाची वाढ रोखते.

पाने खाणारी अळी: पाने कुरतडल्यामुळे झाडाची हरितद्रव्य निर्मिती कमी होते.

2. बागेची पाहणी:

विश्रांती काळात दर १५ दिवसांनी बागेची पाहणी करा. किडींच्या लक्षणांची नोंद ठेवा आणि प्रादुर्भाव दिसल्यास १५-२० दिवसांच्या अंतराने फवारणी करा.

डाळिंब पिकातील कीड व्यवस्थापन

1. खोडावर पेस्ट लावणे:

झाडांना खालीलप्रकारे तयार केलेली पेस्ट लावा:

लाल माती ४ किलो + क्लोरपायरिफॉस (२० ईसी) २० मि.ली. + कॉपर ऑक्सीक्लोराइड (५० डब्ल्यूपी) २५ ग्रॅम प्रति १० लिटर पाणी

किंवा १०% बोर्डो पेस्ट + क्लोरपायरिफॉस (२० ईसी) २० मि.ली. प्रति १० लिटर पाणी

ही पेस्ट झाडाच्या खोडावर जमिनीपासून २-२.५ फुटांपर्यंत लावावी. यासाठी राष्ट्रीय डाळिंब संशोधन केंद्राने जाहीर केलेल्या अॅड-हॉक सूचीचा आधार घ्या.

2. फवारणीसाठी मार्गदर्शन:

रोग नियंत्रणासाठी दर १०-१५ दिवसांनी हवामान आणि पिकांच्या स्थितीनुसार खालील फवारण्या करा:

१% बोर्डो मिश्रण

कॉपर ऑक्सीक्लोराइड (५० डब्ल्यूपी) २-२.५ ग्रॅम प्रति लिटर पाणी

कॉपर हायड्रॉक्साईड (५३.८ डब्ल्यूपी) २ ग्रॅम प्रति लिटर पाणी

ब्रोनोपॉल (९५%) ०.५ ग्रॅम प्रति लिटर पाणी

3. बुरशीजन्य रोग व्यवस्थापन:

बुरशीजन्य प्रादुर्भाव दिसल्यास मॅन्कोझेब (७५ डब्ल्यूपी) २ ग्रॅम प्रति लिटर पाणी किंवा अॅड-हॉक सूचीतील इतर बुरशीनाशकांचा वापर करा. बोर्डो मिश्रण वगळता इतर सर्व फवारणीत स्टिकर स्प्रेडर ०.२५ मि.ली. प्रति लिटर पाणी घालणे आवश्यक आहे.

डाळिंब बागेची निरोगी वाढसाठी टिप्स

बागेतील झाडांची नियमित छाटणी करा.

मुळ्यांभोवती गादी वाफा तयार करा, ज्यामुळे झाडाला पोषक तत्त्वे चांगल्या प्रकारे मिळतील.

सेंद्रिय खते आणि सेंद्रिय कीडनाशकांचा वापर वाढवा.

निष्कर्ष

डाळिंब बागेतील रोग-कीड नियंत्रणासाठी नियमित निरीक्षण, योग्य फवारणी, आणि जैविक उपायांचा अवलंब केला तर पीक उत्पादनात वाढ होते. डाळिंब पिक व्यवस्थापन योग्य प्रकारे केल्यास बाजारातील मागणी पूर्ण करताना चांगले उत्पादन मिळू शकते. ही माहिती आपणास डाळिंब बागेची काळजी घेण्यासाठी उपयुक्त ठरेल.