सोयाबीन उत्पादकांवर संकट: मर्यादित MSП खरेदीमुळे २२ लाख टन माल पडत्या भावाने विकण्याची वेळ

महाराष्ट्रात यंदा मोठ्या प्रमाणात सोयाबीन उत्पादन झाले असले, तरी शासकीय खरेदी मर्यादित राहिल्याने लाखो शेतकऱ्यांना आपला माल खुल्या बाजारात MSP पेक्षा खूपच कमी दरात विकावा लागू शकतो. परिणामी, कोट्यवधी रुपयांचे नुकसान होण्याची शक्यता तज्ज्ञांनी व्यक्त केली आहे.

 सोयाबीन उत्पादन आणि बाजारस्थिती

• राज्यात यंदा ४७ लाख हेक्टर क्षेत्रावर सोयाबीन लागवड झाली.
• कृषी विभागानुसार एकूण उत्पादन सुमारे ४० लाख टन नोंदवले जात आहे.
• जरी किमान आधारभूत दर (MSP) ₹५,३२८ प्रति क्विंटल असला, तरी सध्या खुले बाजार भाव फक्त ₹४,००० च्या आसपास आहेत.

 एका क्विंटलमागे शेतकऱ्यांना साधारण ₹१,३०० तोटा सहन करावा लागत आहे.

 सरकारी खरेदी मर्यादित – शेतकऱ्यांवर मोठा भार

अहवालांनुसार, महाराष्ट्रात केवळ १८.५ लाख टन सोयाबीनच MSP दराने खरेदी होणार आहे.
म्हणजेच उर्वरित:

 २२ लाख टन सोयाबीन खुल्या बाजारातच विकावे लागणार!

यामुळे अंदाजे ₹२९० कोटींहून अधिक आर्थिक नुकसान होण्याची शक्यता नमूद झाली आहे.

 खरेदी केंद्रांवरील अडचणी

• राज्यभरातील सुमारे २५० खरेदी केंद्रांची व्यवस्था करण्यात आली आहे.
• पण उच्च ओलावा, तांत्रिक तपासणी आणि कडक नियमांमुळे अनेक ठिकाणी शेतकऱ्यांचा माल नाकारला जात आहे.
• FPC केंद्रांसाठी १० किमी अंतराची अट, नोंदणीचा विलंब आणि प्रत्यक्ष खरेदी उशिरा सुरु झाल्याने अनेक शेतकऱ्यांना MSP चा लाभ मिळणे कठीण झाले आहे.

 बाजारभाव कमी होण्याची कारणे

तज्ज्ञांच्या विश्लेषणानुसार:

• पुरवठा मोठा आणि मागणी कमी
• आंतरराष्ट्रीय बाजारातील तेलबियांच्या किमती घसरणे
• सरकारची मर्यादित MSP खरेदी क्षमता

या सर्व घटकांमुळे “गोल्डनबीन” समजल्या जाणाऱ्या सोयाबीनचा दर समाधानकारक पातळीवर येत नाही.

 शेतकऱ्यांची चिंता – काय पुढे होऊ शकते?

सोयाबीनचा मोठा साठा शिल्लक असल्याने:

• शेतकरी MSP मिळण्याची आशा सोडत आहेत,
• तर बाजारातील व्यापारी कमी दरात जास्तीत जास्त माल घेण्याचा प्रयत्न करत आहेत.
• यामुळे ग्रामीण अर्थव्यवस्थेवरही गंभीर परिणाम होऊ शकतो.