तूर फवारणी कधी व कशी करावी

तूर ही महाराष्ट्रातील प्रमुख कडधान्य पीक आहे. शेतकरी तुरीच्या पिकातून चांगला उत्पन्न मिळवण्यासाठी अनेक उपाययोजना करतात, त्यात फवारणी हा महत्त्वाचा घटक आहे. योग्य वेळेवर व योग्य पद्धतीने फवारणी केल्यास पीक चांगले येते आणि किडी व रोगांपासून संरक्षण मिळते. चला तर, तूर पिकावर फवारणी कधी व कशी करावी याबद्दल सविस्तर जाणून घेऊ.

तूर पिकावर फवारणी का आवश्यक आहे?

तूर पिकावर विविध किडी व रोगांचा प्रादुर्भाव होतो. तूर खाणारी अळी, शेंगा पोखरणारी अळी, फुलकिडे यासारख्या किडी पिकाचे मोठे नुकसान करतात. याशिवाय तूर पिकावर उडीद काळी रोग, शेंगा कोरडा रोग यांसारखे रोग येऊ शकतात. यावर नियंत्रण मिळवण्यासाठी योग्य वेळी फवारणी करणे गरजेचे आहे.

फवारणी कधी करावी?

आंतर पीक अवस्थेत फवारणी:

• तूर पिकाची वाढ चांगली होण्यासाठी आंतरपीक व्यवस्थापन आवश्यक असते. यावेळी फवारणी केल्यास प्रारंभिक अवस्था स्वस्थ राहते. पिकाची उंची साधारणतः 30-40 सेमी झाल्यावर पहिली फवारणी करावी.

कळ्यांच्या अवस्थेत फवारणी:

• तूर पिकाच्या फुलोऱ्याच्या काळात, किडींचा प्रादुर्भाव वाढतो. कळी लागल्यानंतर लगेच कीटकनाशकांची फवारणी करावी, जेणेकरून फुलकिडे व इतर किडींपासून संरक्षण मिळेल.

शेंगा तयार होण्याच्या काळात:

• शेंगा तयार होत असताना, शेंगा पोखरणाऱ्या अळ्या व इतर किडी मोठ्या प्रमाणात हानी करतात. यावेळी फवारणी करणे अत्यंत गरजेचे आहे.

तूर फवारणीसाठी वापरण्यात येणारी प्रमुख रसायने:

1. किड नियंत्रणासाठी:
   • इमिडाक्लोप्रीड: या कीटकनाशकाची फवारणी फुलकिडे व इतर किडींसाठी उपयुक्त असते.
   • स्पिनोसॅड: शेंगा पोखरणारी अळी यावर नियंत्रण ठेवण्यासाठी प्रभावी आहे.
2. रोग नियंत्रणासाठी:
   • कार्बेन्डाझिम: तूर पिकावर येणाऱ्या बुरशीजन्य रोगांवर प्रभावी.
   • कॉपर ऑक्सीक्लोराइड: शेंगा व पानांवरील बुरशीजन्य रोगांसाठी वापरता येते.

फवारणीची पद्धत:

योग्य वेळ निवडा: फवारणी सकाळी लवकर किंवा सायंकाळी उशिरा करावी. यावेळी तापमान कमी असल्यामुळे फवारणीचा प्रभाव जास्त टिकतो.

योग्य प्रमाणात कीटकनाशक वापरा: फवारणी करताना शेतकऱ्यांनी तज्ञांशी सल्लामसलत करून योग्य प्रमाणात कीटकनाशक घेणे आवश्यक आहे. कीटकनाशकांचे प्रमाण जास्त घेतल्यास पिकावर विपरीत परिणाम होऊ शकतो.

सुरक्षा उपकरणे वापरा: फवारणी करताना नेहमी सुरक्षेची काळजी घ्यावी. हातमोजे, मास्क आणि इतर सुरक्षा साधने वापरून फवारणी करावी.

तूर पिकाच्या फवारणीसाठी काही टिप्स:

• फवारणी करण्यापूर्वी शेतातील पिकाचे निरीक्षण करा. किडी व रोगांचा प्रादुर्भाव असल्यासच फवारणी करा.
• हवा शांत असताना फवारणी करा. जोरदार वाऱ्यामुळे फवारणी प्रभावी राहत नाही.
• प्रत्येक फवारणीत वेगवेगळ्या प्रकारच्या कीटकनाशकांचा वापर करा, त्यामुळे कीटकांना प्रतिकारशक्ती निर्माण होणार नाही.

तूर पिकाची फवारणी योग्य वेळेवर व योग्य पद्धतीने केल्यास पिकाचे उत्पादन चांगले मिळते आणि कीड व रोगांवर नियंत्रण मिळवता येते. त्यामुळे शेतकऱ्यांनी फवारणी करताना आवश्यक ती काळजी घेऊन, शास्त्रशुद्ध पद्धतीने फवारणी करावी.