उसातील तुरा (फ्लॉवरिंग) : शेतकऱ्यांसाठी कारणे, नुकसान आणि प्रतिबंधाची सविस्तर माहिती

ऊस हे महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांसाठी आर्थिकदृष्ट्या अत्यंत महत्त्वाचे पीक आहे. मात्र अनेक वेळा ऊस पिकात तुरा (Flowering) येऊन उत्पादनावर मोठा परिणाम होतो. तुरा आल्यावर उसाची नैसर्गिक वाढ थांबते आणि पिकातील साखर फुलोरा तयार करण्यासाठी वापरली जाते. परिणामी ऊस वजनाने हलका होतो, रस कमी होतो आणि साखर उताऱ्यात घट होते.

तुरा म्हणजे नेमकं काय?

उसाच्या शेंड्यावर येणाऱ्या पांढऱ्या किंवा करड्या रंगाच्या फुलोऱ्याला तुरा असे म्हणतात. ही उसाची जैविक प्रक्रिया असली, तरी व्यापारी शेतीच्या दृष्टीने ती हानिकारक ठरते. तुरा आल्यानंतर ऊस पिकाचा वाढीचा टप्पा संपतो.

उसाला तुरा येण्याची प्रमुख कारणे

1) हवामानातील बदल

• दिवस आणि रात्रीच्या कालावधीत होणारा बदल

• तापमान 20 ते 30 अंश सेल्सिअस दरम्यान असणे

• आर्द्र वातावरण

2) वाणाची आनुवंशिक प्रवृत्ती

काही ऊस वाणांना नैसर्गिकरित्या तुरा येण्याची शक्यता जास्त असते. अशा वाणांची लागवड केल्यास धोका वाढतो.

3) पाणी व्यवस्थापनातील त्रुटी

• दीर्घकाळ सतत ओलावा

• किंवा अचानक पाण्याचा ताण
  विशेषतः ऑगस्ट ते ऑक्टोबर या कालावधीत पाण्याचा ताण आल्यास तुरा येण्याची शक्यता वाढते.

4) असंतुलित खत वापर

• नत्राचे अति प्रमाण

• सेंद्रिय खतांचा अभाव
  यामुळे ऊसाची वाढ असमतोल होते व तुरा येण्यास पोषक परिस्थिती तयार होते.

5) उशिरा लागवड

शिफारस केलेल्या कालावधीनंतर ऊस लागवड केल्यास तुरा येण्याचा धोका अधिक वाढतो.

तुरा आल्यानंतर ऊस पिकाचे नुकसान (टप्प्यांनुसार)

 0 ते 7 दिवस

• तुरा बाहेरून दिसू लागतो

• ऊस वजनात फारसा फरक जाणवत नाही

• अन्नद्रव्यांचे स्थलांतर सुरू होते

 10 ते 15 दिवस

• कांडीत साठवलेली साखर फुलोऱ्याकडे जाते

• ऊस हलका होतो

• रसाचे प्रमाण कमी होऊ लागते

 20 ते 30 दिवस

• साधारण 5 ते 10 टक्के वजन घट

• काडी अधिक तंतुमय बनते

 30 ते 45 दिवस

• 10 ते 25 टक्क्यांपर्यंत उत्पादन घट

• ऊस पोकळ व ठिसूळ होतो

• साखर उतारा मोठ्या प्रमाणात कमी होतो

उसातील तुरा टाळण्यासाठी प्रभावी प्रतिबंधात्मक उपाय

 योग्य लागवड कालावधी पाळा

• आडसाली ऊस : 15 जून ते 15 जुलै

• पूर्वहंगामी ऊस : 15 सप्टेंबर ते 15 ऑक्टोबर

• सुरू हंगाम ऊस : 15 डिसेंबर ते 15 फेब्रुवारी

 संतुलित सिंचन व्यवस्थापन

• हलके पण नियमित पाणी द्यावे

• ऑगस्ट ते ऑक्टोबर दरम्यान पाण्याचा ताण टाळावा

• शेतात योग्य निचरा व्यवस्था असावी

 माती परीक्षणावर आधारित खत वापर

• रासायनिक व सेंद्रिय खतांचा समतोल राखावा

• नत्राचे जास्त प्रमाण देणे टाळावे

 योग्य ऊस वाण व बेणे निवड

• तुरा कमी येणारे वाण निवडावेत

• बदललेले, निरोगी आणि योग्य वयाचे बेणे वापरावे