खरिप पिकांची बीजप्रक्रिया कशी करायची? बीजप्रक्रिया करताना घ्यावयाची काळजी
25-05-2023
खरिप पिकांची बीजप्रक्रिया कशी करायची? बीजप्रक्रिया करताना घ्यावयाची काळजी
- जमिनीतून व बियाण्याद्वारे पसरणाऱ्या रोगांचा प्रादुर्भाव टाळता येतो
- बियाण्यांची उगवण क्षमता वाढते. रुपे सतेज व जोमदारपणे वाढतात.
- पिकाच्या उत्पादनात वाढ होते.
- बीजप्रक्रियासाठी कमी खर्च येतो. त्यामुळे कीडरोग विनंत्रणाची ही किफायतशीर पद्धत आहे.
| तूर | ट्रायकोडर्मा ५ ग्रॅम किंवा कार्बोॉक्झीम ३७.५ टक्के डब्ल्यू एस. + थायरम ३७.५ टक्के डब्ल्यू. एस. प्रति किलो बियाण्यास बिजप्रक्रिया करावी. | मर रोग, मुळकुजव्या खोडकुज |
|---|---|---|
| रायझोबियम आणि स्फुरद विरघळवणारे जिवाणू प्रत्येकी २५० ग्रॅम प्रति १० किलो बियाण्यास गुळाच्या थंड द्रावणामध्ये मिसळून चोळावे. बियाणे अर्धा तास सावलीत सुकवून पेरणी करावी. | नत्र स्थिरीकरणासाठी व स्फुरद उपलब्धते साठी | |
| पेरणीसाठी बियाणे साठविताना अॅझंडिरेक्टीन ३०० पीपीएम (५ मिली / किलो) बियाण्यास बिजप्रक्रिया करावी. | पेरणीसाठी बियाणे साठविताना |
| मृग / उडीद | प्रति किलो बियाण्यास ५ ग्रॅम ट्रायकोडर्माची बिजप्रक्रिया करावी. | मर मुळकुजव्या |
|---|---|---|
| रायझोबियम (चवळी गटाचे) आणि स्फुरद विरघळवणारे जिवाणू प्रत्येकी २५० ग्रॅम प्रति १० किलो बियाण्यास गुळाच्या थंड द्रावणामध्ये मिसळून चोळावे. बियाणे अर्धा तास सावलीत सुकवून पेरणी करावी. | नत्र स्थिरीकरणासाठी व स्फुरद उपलब्धते साठी |
| सोयाबीन | कारबॉक्झीन ७५ टक्के डब्ल्यु. पी. २ ते २.५ ग्रॅम किंवा कारबॉक्झीन ३७.५ टक्के + थायरम ३७.५ टक्के (मिश्र घटक) २ ते ३ ग्रॅम प्रति किलो किंवा ४ ग्रॅम ट्रायकोडर्मा भुकटी बियाण्यास चोळावी. | मुळकुज, खोडकुज |
|---|---|---|
| फ्ल्युक्झपायरॉक्ड ३३.३ टक्के एफ.एस. १ मि.ली. प्रति किलो बियाण्यास बीजप्रक्रिया करावी. | रायझोटोनीया बुरशीमुळे होणारी मुळांची सड | |
| थायामेथोक्झाम ३४ टक्के एफ.एस. १० मि.ली. प्रति किलो बियाण्यास बीजप्रक्रिया करावी. | खोडमाशी | |
| थायोफनेट मिथाईल ४५ टक्के + पायक्लोस्ट्रॉबीन ५ टक्के एफ.एस. २ मि.ली. प्रति किलो बियाण्यास बीजप्रक्रिया करावी. | रोपावस्थेतील कुज | |
| रायझोबियम २५ ग्रॅम आणि स्फुरद विरघळवणारे जिवाणू २५ ग्रॅम प्रति किलो बियाण्यास बीज प्रक्रिया करावी. बियाणे आर्धा तास सावलीत सुकवून पेरणी करावी. (प्रथम बुरशीनाशकाची प्रक्रिया करावी नंतर रायझोबियम व इतरची प्रक्रिया करावी.) | नत्र स्थिरीकरणासाठी व स्फुरद उपलब्धते साठी |
बीजप्रक्रिया करताना घ्यावयाची काळजी
बीजप्रक्रिया करण्याचा क्रम
• सर्वप्रथम रासायनिक बुरशीनाशकाची बीजप्रक्रिया करावी.
• ह्यानंतर कीटकनाशकाची बीजप्रक्रिया करावी
• त्यानंतर ३-४ तासांनी रायझोबियम / ऍझोटोबॅक्टरची बीज प्रक्रिया करा
• सर्वात शेवटी पी. एस. बी. ची बीज प्रक्रिया करावी.
• रासायनिक बुरशीनाशकाची बीजप्रक्रिया करताना बियाणे प्रक्रियेसा वापरलेले मातीचे किंवा प्लास्टिकचे भांडे यांचा वापर अन्न शिजवण्यासाठी करू नये.
• बीजप्रक्रिया नंतर शिल्लक राहिलेले बियाणे जनावरांच्या किंवा मनुष्याच्या खाण्यासाठी वापरू नये.
source : krushi vibhag maharashtra shasan
