तूर पिकाचे एकात्मिक कीड व रोग व्यवस्थापन...

महाराष्ट्र हे भारतातील तूर पिकविणारे प्रमुख राज्य आहे. तूर हे महाराष्ट्रातील अत्यंत महत्त्वाचे डाळवर्गीय पीक असून या पिकावर उगवणीनंतर ते काढणीपर्यंत जवळपास २०० किडींचा व बऱ्याच रोगांचा प्रादुर्भाव आढळून येतो. 

यामुळे या पिकाचे अतोनात नुकसान होण्याची शक्यता असते. हे नुकसान टाळण्यासाठी कीड व रोगाचे एकात्मिक पध्दतीने व्यवस्थापन करणे आवश्यक आहे.

एकात्मिक कीड व्यवस्थापन

एकात्मिक कीड व्यवस्थापन म्हणजे वातावरणाशी समन्वय साधून एकमेकांशी पुरक अशा सर्व पध्दतीचा यामध्ये मशागतीय, यांत्रिक, जैविक व रासायनिक पध्दतींचा वापर करून किडींची संख्या आर्थिक नुकसान पातळीच्या खाली ठेवणे होय.

मशागतीय पध्दती:

• घाटे अळीचे कोष नष्ट करण्याकरिता उन्हाळ्यामध्ये जमिनीची खोल नांगरट करावी. 
• शिफारस केलेल्या वाणांची योग्य अंतरावर पेरणी करावी. 
• ज्या वेळी तुरीची सलग पेरणी केली जाते त्यावेळेस बियाण्यामध्ये १ टक्का ज्वारी किंवा बाजरीचे बी मिसळून पेरणी करावी. 
• तुरीबरोबर ज्वारी, बाजरी, मका अथवा सोयाबीन ही आंतरपिके घ्यावीत. 
• क्षेत्रीय (झोनल) पेरणी पध्दतीचा अवलंब करावा. (संपूर्ण गावामध्ये एकाचवेळी पेरणी करावी.) 
• वेळेवर आंतरमशागत करून पीक तण विरहीत ठेवावे.

यांत्रिक पध्दती:

• पाने गुंडाळणाऱ्या अळीची प्रादुर्भावग्रस्त पाने गोळा करुन अळीसहीत नष्ट करावी. 
• शेताच्या बांधावरील तुरीच्या शेंगा पोखरणाऱ्या अळींची पर्यायी खाद्य तणे उदा. कोळशी, रानभेंडी, पेटारी ही तणे वेळोवेळी काढून नष्ट करावीत.
• पुर्ण वाढ झालेल्या अळ्या वेचून त्यांचा नाश करावा. 
• पक्षांना बसण्यासाठी हेक्टरी ५० ते ६० पक्षीथांबे शेतात लावावेत जेणेकरुन त्यावर बसलेले पक्षी शेतातील अळ्या वेचून खातील. 
• शेंगा पोखरणाऱ्या हिरव्या अळीसाठी पीक कळी अवस्थेत आल्यापासून हेक्टरी ५ कामगंध सापळे लावावेत. जेणेकरून किडीची आर्थिक नुकसानीची पातळी कळेल. 
• तुरीच्या झाडाखाली पोते टाकून झाड हलवावे आणि पोत्यावर पडलेल्या अळ्या वेळोवेळी गोळा करून नष्ट कराव्यात.

जैविक पध्दती:

• पीक कळीअवस्थेत असताना ५ टक्के निंबोळी अर्काची फवारणी करावी. 
• पीक ५० टक्के फुलोऱ्यात असताना मेटाहऱ्हायझियम ॲनिसोप्ली हे बुरशीयुक्त कीडनाशक २ ते ३ मिली. व राणीपाल (०.०१ टक्के द्रावण) १ मिलि/लिटर पाण्यात मिसळून फवारणी करावी. 
• शेंगा पोखरणारी हिरवी अळी लहान अवस्थेत असताना एच.ए.एन. पी. व्ही विषाणूची २५० एल.ई. प्रति हेक्टर प्रमाणे सायंकाळच्या वेळी फवारणी करावी.