वाटाणा लागवड कशी करावी..?

वाटाणा (Pisum sativum) ही एक थंडीच्या हंगामात होणारी महत्वाची कडधान्य पिकांपैकी एक आहे. याचे सेवन भाज्यांमध्ये, पूरणांमध्ये, तसेच फ्रोझन उत्पादनांमध्ये मोठ्या प्रमाणावर होते. कमी खर्च, कमी कालावधी आणि जास्त मागणीमुळे शेतकऱ्यांसाठी हे एक नफ्याचे पीक ठरते.

हे पण पहा: सोयाबीन पिकाचे रक्षण करण्यासाठी वापरा हा नैसर्गिक अर्क

वाटाण्याचे महत्व:

• प्रथिने, जीवनसत्त्वे आणि फायबर्सने भरपूर.

• जमिनीची सुपीकता सुधारण्यास मदत.

• बाजारात वर्षभर मागणी.

हवामान व जमीन:

• हवामान: थंड हवामान लागते. तापमान 18°c ते 25°c च्या दरम्यान असावे.

• जमीन: मध्यम काळी, चोपण व निचऱ्याची सोय असलेली जमीन उपयुक्त. pH 6 ते 7.5 च्या दरम्यान हवी.

बियाण्यांची निवड:

• उत्पादनक्षम व रोग प्रतिकारक वाण निवडा.

• वाण उदाहरणे:

  • अर्का प्रगती (ICAR)

  • विक्रम, पंत पी-5, कविता

  • एपी-3 (कर्नाटक), PH-1 (पंजाब)

लागवड पद्धत:

• हंगाम: ऑक्टोबरच्या शेवटपासून नोव्हेंबरच्या पहिल्या आठवड्यात लागवड करा.

• आंतर अंतर: ओळीतील अंतर 30 सेमी, झाडातील अंतर 10 सेमी.

• बियाण्याचे प्रमाण: 40 ते 60 किलो प्रती हेक्टर.

पाणी व्यवस्थापन:

• 3 ते 4 पाण्याची गरज लागते.

• प्रथम पाणी उगमानंतर 20-25 दिवसांनी, त्यानंतर फुलोऱ्यावर व शेंगा भरत असताना द्या.

कीड व रोग व्यवस्थापन:

• कीड: अळी, सुरवंट, पिठ्या ढेकूण

• रोग: उशीरा करपा, रूट रॉट

• उपाय: शिफारसीनुसार जैविक व रासायनिक फवारणी करा. बियाण्यांना थायरम + कॅप्टनची प्रक्रिया आवश्यक.

काढणी व उत्पादन:

• काढणी कालावधी: 75 ते 90 दिवसांत.

• शेंगा काढणी: कोवळ्या शेंगा नियमित अंतराने तोडाव्यात.

• उत्पादन: 60 ते 100 क्विंटल/हेक्टरेपर्यंत उत्पादन मिळते.

बाजार व नफा:

• शहरी बाजार, हॉटेल्स, फ्रोझन उद्योग, थेट विक्री — हे मुख्य खरेदीदार.

• सरासरी उत्पादन व योग्य विक्रीने 40,000 ते 70,000 रुपये प्रती हेक्टर नफा शक्य.

महत्त्वाच्या टिप्स:

• जमिनीची नांगरणी व्यवस्थित करा.

• बियाण्यांची प्रक्रिया अनिवार्य.

• कोवळ्या शेंगांची वेळेवर काढणी करा.

• बाजारभावावर सतत लक्ष ठेवा.

शेवटचा विचार:

वाटाणा ही कमी गुंतवणुकीतून जास्त परतावा देणारी फायद्याची पिक आहे. आधुनिक शेतीसह या पिकाची योग्य तंत्राने लागवड केल्यास शेतकऱ्यांना निश्चितच चांगला नफा मिळू शकतो. बदलत्या हवामानात व जीवनशैलीत वाटाण्याची मागणी वाढत असल्याने त्याचा फायदा शेतकऱ्यांनी घेणे आवश्यक आहे.