भाजीपाला पिकांवरील शेंडे आणि फळ पोखरणाऱ्या अळींचे कीड व्यवस्थापन…

भाजीपाला पिकांमध्ये पाने, शेंडा तसेच फळ पोखरणाऱ्या अळ्या, वांग्यावरील शेंडे व फळ पोखरणारी अळी, भेंडीवरील शेंडे व फळ पोखरणारी अळी, टोमॅटो पोखरणारी अळी इत्यादि. आढळून येतात. त्यामुळे पीक नुकसाणीचा मोठा प्रश्न निर्माण होतो तर चला पाहुयात कसे करावे कीड व्यवस्थापन.

वांगी पिकावरील शेंडे व फळे पोखरणारी अळी कीड व्यवस्थापन:

• पुनर्लागवड करताना वांग्याची रोपे इमिडाक्लोप्रिड १० मिली प्रति १० लिटर पाण्याच्या द्रावणात अर्धा तास बुडवून नंतर लागवड करावी. शेताच्या कडेने मका चवळी यांची लागवड करावी.
• लागवडीनंतर ४०-४५ दिवसांनी शेतात ट्रायकोग्रामा कीटक प्रति हेक्टरी १ लाख या प्रमाणात ७ दिवसाचे अंतराने २-३ वेळा सोडावेत.
• किडलेले शेंडे वेळोवेळी खुडून काढावेत आणि खोल खड्ड्यात गाडून टाकावेत.
• शेतात एकरी ४० या प्रमाणात ल्युसी ल्युर कामगंध सापळे लावावेत. किडीचे प्रमाण १० टक्के पेक्षा जास्त असेल तर पुढीलप्रमाणे फवारणी करावी.
• जैविक नियंत्रणात निंबोळी अर्क ५ टक्के, बी.टी. जीवाणू १० ग्रॅम १० लिटर पाण्यातून साध्या हातपंपाने फवारावे.
• क्लोरोपायरीफॉस २० मिली किंवा इमामेक्टिन बेनझोएट ५ एस.जी. ४ ग्रॅम प्रति १० लिटर पाण्यातून साध्या हातपंपाने फवारावे.

भेंडी पिकावरील शेंडे व फळ पोखरणारी अळी कीड व्यवस्थापन:

• भेंडी उगवणीनंतर ४०-४५ दिवसांनी शेतात ट्रायकोग्रामा कीटक प्रति हेक्टरी १ लाख या प्रमाणात ७ दिवसाचे अंतराने २-३ वेळा सोडावेत. 
• किडलेले शेंडे वेळोवेळी खुडून काढावेत आणि खोल खड्ड्यात गाडून टाकावेत. 
• किडलेली फळे काढून नष्ट करावेत. किडीचे प्रमाण ५ टक्के पेक्षा जास्त असेल तर पुढीलप्रमाणे फवारणी करावी. 
• निंबोळी अर्क ५ टक्के, बी.टी. जिवाणू १० ग्रॅम १० लिटर पाणी, क्लोरोपायरीफॉस २० मिली किंवा इमामेक्टिन बेन्झोएट ५ एस.जी. ४ ग्रॅम १० लिटर पाण्यातून नवीन किडनाशकांमध्ये स्पीनोसॅड ४५ एससी. ५ मिली १० लिटर पाण्यातून साध्या हातपंपाने फवारावे.

फळे पोखरणाऱ्या अळींचे कीड व्यवस्थापन:

आंतरपिके/सापळा पिके

• पुर्नलागवडीच्या वेळी मुख्य पिकाच्या कडेने मका आणि चवळी लावावी.
• टोमॅटोच्या प्रत्येक १५ ओळीनंतर २ ओळी झेंडूच्या लावाव्या.
• झेंडूची लागवड टोमॅटो लागवण्यापूर्वी १५ ते २० दिवस अगोदर करावी म्हणजे झेंडूला कळ्या लवकर लागून कीड झेंडूकडे अगोदर जाईल.
• त्याचवेळी झेंडूवर किडनाशकाची फवारणी करुन टोमॅटोकडे जाणारी फळे पोखरणारी अळीचे प्रमाण कमी करता येईल.

जैविक नियंत्रण

• लागवडीनंतर ४०-४५ दिवसांनी शेतामध्ये ट्रायकोग्रामा चिलोनिस किटक प्रति हेक्टरी १ लाख अशा प्रमाणामध्ये ७ दिवसाचे अंतराने २-३ वेळा सोडावेत.
• हे कीटक फळे पोखरणाऱ्या किडींच्या पतंगाच्या अंड्यात स्वतःची अंडी घालतात व त्यामुळे फळे पोखरणारी कीड अंडी अवस्थेत नष्ट होते.
• फळे पोखरणाऱ्या अळीस विषाणूपासून रोग निर्माण होतात. तेव्हा असे विषाणू प्रयोग शाळेत वाढवून त्यांचे द्रव स्वरुपात उपयोग केला जातो हेलिओथिस न्यूक्लिअर पॉलिहेड्रोसीस व्हायरस (एच.ए.एन. पी.व्ही.) या नावाने हे विषाणू ओळखले जातात.
• एच.ए.एन.पी.व्ही. २०० मि.ली एकरी २०० लिटर पाण्यातून संध्याकाळचे वेळी साध्या हातपंपाने फवारावे.
• सेंद्रिय घटकाचा वापर करुन नियंत्रणामध्ये वनस्पतीजन्य कीडनाशकांचा वापर करता येतो. 
• उदा. ५ टक्के निंबोळी अर्काची फवारणी करावी किंवा पर्यायी बाजारात उपलब्ध असलेले निमार्क १०,००० पीपीएम २० मिली किंवा निमार्क १५०० पीपीएम ५० मिली प्रति १० लिटर पाण्यामधून फवारावे.