साखर कारखान्यांवर संकट, उत्पादन घटण्यामागचे प्रमुख कारण काय…?

सोलापूर आणि धाराशिव जिल्ह्यातील साखर उद्योगाला यंदा मोठा फटका बसला आहे. मागील तीन वर्षांच्या तुलनेत ऊस गाळप आणि साखर उत्पादनात मोठी घट झाली आहे. साखर आयुक्त कार्यालयाच्या अहवालानुसार, या दोन जिल्ह्यांमध्ये गाळपाचे प्रमाण आणि साखर उतारा दोन्ही कमी झाले आहेत.

साखर उद्योगाचा सोलापूर जिल्ह्यातील महत्त्व:

सोलापूर जिल्ह्यात साखर कारखान्यांची संख्या मोठी आहे आणि येथे ऊस गाळपाचे प्रमाण राज्यात आघाडीवर असते. मात्र, यंदा ऊस उत्पादक शेतकरी आणि साखर कारखानदार दोघेही अडचणीत आले आहेत.

(टीप: सर्व शेतमालाचे जिल्ह्यानुसार व सर्व बाजार समितीचे बाजारभाव खालील लिंक वर पाहायला मिळतील👇🏻)
https://www.krushikranti.com/bajarbhav

गेल्या चार वर्षांतील साखर उत्पादन आणि गाळपाची तुलना:

२०२१-२२ हंगाम:

• सोलापूर जिल्हा: २ कोटी २६ लाख ३८ हजार मे. टन ऊस गाळप, २ कोटी १३ लाख १५ हजार क्विंटल साखर उत्पादन, ९.४२% साखर उतारा.
• धाराशिव जिल्हा: ७० लाख ५७ हजार मे. टन ऊस गाळप, ६७ लाख ७२ हजार क्विंटल साखर उत्पादन, ९.६% साखर उतारा.

२०२२-२३ हंगाम:

• सोलापूर जिल्हा: १ कोटी ८० लाख २ हजार मे. टन ऊस गाळप, १ कोटी ६१ लाख ४१ हजार क्विंटल साखर उत्पादन, ८.९७% साखर उतारा.
• धाराशिव जिल्हा: ५० लाख २१ हजार मे. टन ऊस गाळप, ४५ लाख २१ हजार क्विंटल साखर उत्पादन, ८.९८% साखर उतारा.

२०२३-२४ हंगाम:

• सोलापूर जिल्हा: १ कोटी ७३ लाख ५१ हजार मे. टन ऊस गाळप, १ कोटी ६४ लाख ४ हजार क्विंटल साखर उत्पादन, ९.४५% साखर उतारा.
• धाराशिव जिल्हा: ५६ लाख २७ हजार मे. टन ऊस गाळप, ५१ लाख ५३ हजार क्विंटल साखर उत्पादन, ९.१६% साखर उतारा.

२०२४-२५ (१० मार्चपर्यंतचा अहवाल):

• सोलापूर जिल्हा: १ कोटी १ लाख ७५ हजार मे. टन ऊस गाळप, ८६ लाख ११ हजार क्विंटल साखर उत्पादन, ८.४६% साखर उतारा.
• धाराशिव जिल्हा: २८ लाख २८ हजार मे. टन ऊस गाळप, १९ लाख २६ हजार क्विंटल साखर उत्पादन, ८.८१% साखर उतारा.

साखर उत्पादन घटण्याची कारणे:

1. हवामान बदल: पावसाचे अनियमित प्रमाण आणि तापमानवाढ यामुळे ऊस उत्पादनावर परिणाम झाला आहे.
2. पाणीटंचाई: सोलापूर आणि धाराशिव हे पाण्याची कमतरता असलेले जिल्हे आहेत, त्यामुळे ऊस लागवड कमी झाली आहे.
3. ऊस क्षेत्र घटले: इतर पीक पर्यायांमुळे शेतकऱ्यांनी ऊस लागवडीऐवजी इतर पिकांकडे वळण्यास प्राधान्य दिले आहे.
4. कारखान्यांची मर्यादित कार्यक्षमता: ऊस उपलब्ध नसल्याने अनेक साखर कारखाने कमी कालावधीत चालले.

परिणाम आणि उपाययोजना:

✅ साखर उद्योगासाठी ठोस धोरण आवश्यक: राज्य सरकारने ऊस उत्पादकांसाठी अनुदान आणि जलसंधारण प्रकल्प राबवायला हवेत.
✅ सेंद्रिय शेती आणि आधुनिक तंत्रज्ञानाचा अवलंब: ठिबक सिंचनासारख्या पद्धती ऊस उत्पादन वाढवण्यासाठी उपयुक्त ठरू शकतात.
✅ ऊस प्रक्रिया उद्योगांना चालना: साखरेशिवाय इथेनॉल आणि अन्य ऊस प्रक्रियेस प्राधान्य देणे गरजेचे आहे.

निष्कर्ष:

सोलापूर आणि धाराशिव जिल्ह्यातील ऊस गाळप आणि साखर उत्पादनातील घट साखर उद्योगासाठी मोठे आव्हान आहे. शाश्वत शेती आणि साखर उद्योगाच्या पुनरुज्जीवनासाठी आधुनिक तंत्रज्ञान, शेतकरी अनुदाने आणि सरकारच्या प्रभावी धोरणांची गरज आहे.

हे पण पहा: कापसाच्या दरात मोठी वाढ, पण पुढील आठवड्यात काय होणार?