अवकाळी पाऊसामुळे शेतीचे नियोजन बिघडले, आता पेरणीची योग्य वेळ काय...?

महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांसाठी यंदाचा मे महिना अनपेक्षित वळण घेणारा ठरला आहे. या महिन्यात सामान्यतः उन्हाळ्याचे शिखर गाठले जाते, पण यंदा पावसाने वेळेआधीच हजेरी लावली. अंदाजापेक्षा जवळपास 12 ते 14 दिवस आधीच झालेल्या पावसामुळे अनेक शेतकऱ्यांचे नियोजन कोलमडले आहे. कांदा, भाजीपाला आणि इतर पिकांचे मोठ्या प्रमाणावर नुकसान झाल्यामुळे बाजारात महागाईचे वारे वाहू लागले आहेत.

भाजीपाल्याच्या किमती गगनाला भिडल्या असून, ग्राहक आणि शेतकरी दोघेही चिंतेत सापडले आहेत. हे अचानक आलेले हवामान बदलाचे संकट केवळ शेतीपुरते मर्यादित नसून, शहरी भागांतील नागरिकांवरही याचा प्रतिकूल परिणाम झाला आहे.

पंजाबराव डख यांचा मार्गदर्शक सल्ला:

हवामान विषयक अभ्यासक पंजाबराव डख यांनी यासंदर्भात शेतकऱ्यांसाठी महत्वपूर्ण सूचना दिल्या आहेत. ते म्हणाले की, 31 मे ते 6 जूनदरम्यान हवामान कोरडे राहील, त्यामुळे या काळात मशागत आणि तयारीची कामे पूर्ण करावीत.

त्यांनी पुढे स्पष्ट केले की, 7 जूनपासून वातावरणात पुन्हा पावसासाठी अनुकूलता निर्माण होईल आणि पावसाचे प्रमाण वाढू लागेल. त्यामुळे जून महिन्यातील पहिल्या आठवड्यात पेरणी केल्यास पिकांची उगम क्षमता चांगली राहील.

मे महिन्यात असामान्य पावसामागील कारणे:

यंदा मे महिन्यात पडलेल्या अवकाळी पावसाचे मुख्य कारण अरबी समुद्रात तयार झालेले कमी दाबाचे क्षेत्र आहे. हे क्षेत्र समुद्राच्या तापलेल्या पृष्ठभागावर तयार होत असते आणि त्यामुळे हवेमध्ये जास्त ओलावा निर्माण होतो. ही आर्द्रता वर जाऊन ढगांमध्ये रूपांतर होते आणि जास्त पावसाचा अनुभव येतो.

मुंबईसारख्या शहरात यंदा तापमान 22 अंश सेल्सिअसपर्यंत खाली गेले, जे 1951 नंतर प्रथमच नोंदवले गेले. त्यामुळे या असामान्य हवामान बदलांकडे गांभीर्याने पाहणे गरजेचे आहे.

शेतकऱ्यांनी घ्यावयाची काळजी: सजगतेची गरज:

या अनपेक्षित पावसामुळे शेतकऱ्यांनी धान्ये आणि पिकांचे साठवण व्यवस्थित करावी. उघड्यावर ठेवलेले उत्पादन सुरक्षित स्थळी हलवावे. बदलत्या हवामानामुळे पेरणीसाठी योग्य वेळेची निवड आणि मशागतीची योग्य तयारी ही यंदा फार महत्त्वाची ठरणार आहे.

पिकांची काढणी करताना तसेच विक्रीसाठी बाजारात नेताना देखील हवामान बदलाचा विचार करणे अत्यावश्यक आहे. तसेच, नागरिकांनीही पावसामुळे होणाऱ्या साचलेल्या पाण्यापासून बचावासाठी प्रशासनाच्या सूचना पाळाव्यात.

उपसंहार: बदलती हवामान परिस्थिती – एक संधीसुद्धा:

शेतकऱ्यांसाठी यंदाचा हवामान बदल संकट आणि संधी दोन्ही घेऊन आला आहे. योग्य नियोजन, हवामान तज्ज्ञांचा सल्ला आणि जागरूकता यांच्या आधारे पिकांचे नुकसान टाळता येऊ शकते आणि चांगल्या उत्पादनासाठी मार्ग तयार करता येतो.

निष्कर्ष:

हवामानात होणारे बदल हे भविष्यातील शेतीसाठी आव्हानात्मक ठरू शकतात. पण योग्य सल्ला, सजगता आणि काळजी यांद्वारे आपण त्या संकटांना संधीमध्ये बदलू शकतो. शेतकऱ्यांनी हवामानाचा अभ्यास करून शाश्वत शेतीचा मार्ग अवलंबणं ही काळाची गरज आहे.

हे पण पहा: शेतकऱ्यांसाठी सुवर्णसंधी, बियाणे अनुदान योजनेसाठी अर्ज सुरु…!